اختصاصی بسپار/نیاز بیشتر به بازیافت پلاستیک‌‌ها
بسپار/ایران پلیمر مشکل پسماند پلاستیک به چشم‌‌اندازی غالب برای صنعت پلاستیک درآمده است. بسیاری از تولیدکنندگان بسپار و شرکت‌‌های فناوری درحال حاضر به بازیافت شیمیایی به‌‌عنوان راه‌‌حلی ممکن روی آورده‌‌اند.
————————-
چرخشی بودن (circularity) پلاستیک‌‌ها به‌‌سرعت در دستورکار صنعت جهانی پلاستیک قرار گرفته است. درحال‌‌حاضر راس صحبت در هر همایش، انجمن (forum) و نمایشگاه که شرکت‌‌های صنعتی در آن گرد هم می‌‌آیند است. کارزارهای مختلف سعی کرده‌‌اند مشکل پسماند پلاستیک در محیط‌‌زیست را برای سال‌‌های زیادی برجسته کنند، اما فقط از سال 2018 بود که تبدیل به یک مسالهی عمومی شد. از آن زمان رسانه‌‌ها آلودگی پلاستیک‌‌ها را در اقیانوس‌‌ها و سواحل پوشش میدهند، اما مشکل پسماند پلاستیک‌‌ها هم چنان پابرجاست.
اتحادیه اروپا به‌‌سرعت با اقداماتی برای مقابله با پسماند بسته‌‌بندی پلاستیکی، شامل رویکرد پلاستیک‌‌ها، تعیین اهداف میانمدت برای کاهش پسماند پلاستیکی و اقدامی فوری‌‌تر برای ممنوعیت استفاده از پلاستیک‌‌ها در برخی اقلام یک‌‌بار مصرف پاسخ داد. اما این مسئله فقط در اروپا نیست که دارای چنین اهمیتی است. چالش در تمام مناطق جهان شناخته شده است و بسیاری از کشورها اجرای مقررات را پیاده‌‌سازی کرده‌‌اند یا در حال برنامه‌‌ریزی برای آن هستند، به‌‌ویژه ممنوعیت چین در واردات اکثر پسماندهای پلاستیکی، که پس از آن بسیاری از کشورهای آسیایی ممنوعیت واردات مشابهی را اعمال کردند.
یک رویکرد کلیدی برای حل این مشکل، چرخشی بودن است، که شامل کاهش مواد مورداستفاده و بازیافت مواد است به‌‌طوری که چرخه‌‌هایی در تولید و مصرف مواد ایجاد می‌‌شود، که به موجب آن میزان پسماند کاهش می‌‌یابد. صاحبان برندهای چندملیتی در کاهش پلاستیک‌‌های نو و افزایش پلاستیک‌‌های بازیافتی در بسته‌‌بندی محصولات خود فعال شدهاند.
بنیاد Ellen MacArthur در خط مقدم حرکت به سوی اقتصاد چرخشی در بسته‌‌بندی پلاستیک‌‌ها همراه با سایر حوزه‌‌ها از جمله مد و غذا است. در نوامبر سال 2021، این بنیاد سومین گزارش پیشرفت سالانه خود را در New Plastics Econimy Global Commitment منتشر کرد. کسب‌‌وکارهای امضاکننده، که 20 درصد از تمام بسته‌‌بندی پلاستیکی تولیدشده در سطح جهان را تشکیل میدهند، به سمت اهداف 2025 خود برای ایجاد یک اقتصاد چرخشی برای پلاستیک‌‌ها پیشرفت کرده‌‌اند.
با این‌‌حال، این گزارش از نظر کاهش بسته‌‌بندی، انتقادی به شرکت‌‌ها داشت: شواهد کمی از تلاش‌‌های بلندپروازانه برای کاهش نیاز به بسته‌‌بندی یک‌‌بار مصرف در وهله اول وجود دارد.
بازیافت مکانیکی و شیمیایی می‌‌توانند برای پسماند پلاستیکی که در انواع صنایع، ازجمله خودرو و الکترونیک و غیره به وجود می‌‌آیند، استفاده شوند. اما تمرکز اصلی بسیاری از شرکت‌‌ها در صنعت پلاستیک به بسته‌‌بندی پلاستیک‌‌ها است، به‌‌دلیل حجم عظیم پسماند بسته‌‌بندی و به این دلیل که در آن نگرانی‌‌های اجتماعی بیشترین اهمیت را دارد.
بازیافت بسته‌‌بندی‌‌های پلاستیکی در اتحادیه اروپا برای بیش از یک دهه است که افزایش یافته است. یک مطالعه منتشرشده توسط Eurostat در اکتبر سال 2021 نشان داد که نرخ بازیافت اتحادیه اروپا برای پسماند بسته‌‌بندی پلاستیکی در سال 2019 ، 41 درصد بوده است. بین سال 2009 و 2019، حجم بازیافت این پسماند تا 50 درصد افزایش یافت (شکل 1). با این‌‌حال، بازارِ رو به رشد بسته‌‌بندی پلاستیکی در آن دهه به این معنی بود که حجم پسماند تولیدشده به ازای هر نفر در طول دهه تا 24 درصد افزایش یافته است.
شکل 1: پسماند بسته‌‌بندی‌‌های پلاستیکی تولیدشده و بازیافت‌‌شده در اتحادیه اروپا، 2019-2009.
سرعت بازیافت پسماند بسته‌‌بندی پلاستیکی با سرعت رشد بازار بسته‌‌بندی اتحادیه اروپا همگام نشده است. بنابراین فشار بر صنعت پلاستیک‌‌ها برای مواجهه با این مشکل و تولیدکنندگان پلاستیک‌‌ها به بازیافت شیمیایی به‌‌عنوان یک راه‌‌حل تبدیل شده است.
بازیافت مکانیکی یک مسیر تبدیل تثبیت‌‌شده‌‌تر برای پسماند پلاستیک‌‌ها است و دارای مزایای ارزان‌‌تر بودن و کم انرژی بودن فرایند نسبت به بازیافت شیمیایی است. اما ظرفیت‌‌های فعلی کوچک برای بازیافت مکانیکی برای انتقال حجم عظیمی از پلاستیک‌‌های بازیافتی که برای رعایت مقرارت و اهداف شرکتی لازم هستند کافی نیست. این جایی است که تولیدکنندگان بسپارها در مقیاس بزرگ باور دارند که می‌‌توانند وارد عمل شوند و کمک کنند.
در ماه می سال 2021، PlasticsEurope، نماینده اصلی تولیدکنندگان بسپار در اروپا، افزایش قابل‌‌توجهی را در سرمایه‌‌گذاری پیش‌‌بینی‌‌شده در بازیافت شیمیایی، از 6/2 میلیارد یورو در سال 2025 تا 2/7 میلیارد یورو در سال 2030 را اعلام کرد. شرکت‌‌های عضو آن، درصدد افزایش سرمایه‌‌گذاری خود در بازیافت شیمیایی برای تولید 2/1 میلیون تن پلاستیک بازیافتی در سال 2025 و 4/3 میلیون تن در سال 2030 هستند. مدافعان بازیافت شیمیایی بیان می‌‌کنند که این رشد بر توسعه بیشتر بازیافت مکانیکی تاثیری نخواهد داشت، زیرا تمرکز بر پسماندهای مخلوط پلاستیک و انواع دیگر جریان‌‌های پسماندهای سخت بازیافت خواهد بود.
به گفته PlasticsEurope بازیافت شیمیایی امکان بازیافت پسماند پلاستیکی را می‌‌دهد که در غیر این صورت سوزانده یا به خاکچال (محل دفن زباله) فرستاده می‌‌شود. این روش مقادیر قابل‌‌توجهی از مواد بازیافتی را با خواص پلاستیک نو ارایه می‌‌دهد. این روش مکمل بازیافت مکانیکی است و دارای پتانسیل عظیمی برای ایجاد مشاغل باکیفیت و همکاری کردن با آب‌‌وهوایی خنثی و اقتصاد چرخشی رقابتی در اروپا است.
شورای شیمی آمریکا (ACC) از تولیدکنندگان بسپار مستقر در ایالات‌‌متحده درگیر در پروژه‌‌های افزایش ظرفیت بازیافت شیمیایی یا بازیافت پیشرفته همان‌‌طور که در ایالات‌‌متحده بیشتر نامیده می‌‌شود حمایت می‌‌کند. یک گزارش بازیافت شیمیایی از ACC در سال 2019 تخمین زد ایالات‌‌متحده می‌‌تواند از سرمایه‌‌گذاری در 260 کارخانه جدید تبدیل پسماند پلاستیکی به محصولاتی هم‌‌چون خوراک اولیه برای پلاستیک‌‌های جدید و مواد شیمیایی حمایت کند.
اعضای تولیدکننده بسپار ACC هدفی برای 100 درصد بسته‌‌بندی پلاستیکی ایالات‌‌متحده برای استفاده مجدد، بازیافت یا بازیابی تا سال 2040 تنظیم کرده‌‌اند. برای رسیدن به این هدف، ACC نقشه راه خود را ترسیم کرده است که شش منطقه کلیدی برای سازندگان پلاستیک و زنجیره ارزش برای تمرکز روی کمک به حل چالش‌‌های پسماند پلاستیکی را برجسته می‌‌کند.
به دلیل آن‌‌که استفاده از پلاستیک‌‌ها در دهه آینده در تمام مناطق جهان در حال افزایش است، افزایش ظرفیت بازیافت پلاستیک‌‌ها قطعا موردنیاز خواهد بود. مطابق با یک پیش‌‌بینی توسط AMI Consulting، چین تقریبا یک سوم تقاضای کالاهای بسپاری را در جهان در سال 2019 را شامل می‌‌شود. پیش‌‌بینی می‌‌شود، چین تا سال 2030، 38 درصد را شامل شود. این در تضاد با رشد آهسته‌‌تر تقاضای بسپار نو در اروپا (2/0 درصد سالانه تا سال 2030) و در آمریکای شمالی (1/1 درصد سالانه) و آمریکای جنوبی (1/1 درصد سالانه) است. پیش‌‌بینی می‌‌شود جنوب شرقی آسیا و خاورمیانه/ آفریقا هر دو تا 3 درصد در هر سال رشد خواهند کرد. شبه قاره هند با پیش‌‌بینی رشد تقاضای بسپار تا 3/5 درصد در سال تا سال 2030 یک کانون خواهد شد.
شرکت AMI Consulting در گزارش Chemical Recycling Global Status خود در سال 2020، انتظارات خود را برای بازار جهانی بازیافت شیمیایی در سال 2025 و 2030 بیان می‌‌کند. این شرکت، نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) برای بازیافت شیمیایی جهانی را تا سال 2030، 28 درصد پیش‌‌بینی می‌‌کند. انتظار می‌‌رود اروپا به‌‌دلیل دستورکار قانونی پیشرفته‌‌تر اتحادیه اروپا سریع‌‌ترین رشد را داشته باشد و از آمریکای شمالی تا سال 2030 پیشی بگیرد. اما آمریکای شمالی خیلی عقب نخواهد بود و آسیا نیز احتمالا رشد خوبی را تجربه خواهد کرد.
برگردان: مهندس رویا پورشوشتر
(ادامه دارد …)
متن کامل این مقاله را در شماره ۲۴۳ ماهنامه بسپار که در نیمه دی ماه ۱۴۰۱ منتشر شده است بخوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه و فیدیبو قابل دسترسی است.
