اخبار

گفت و گوی بسپار با ایمان تاج زاد، مدیرعامل قالب سازی مهرکار: قالب سازی در گذشته مبتنی بر مهارت و خلاقیت بود، امروز الزامات دیگری هم دارد

بسپار/ ایران پلیمر می نویسد، چرخه تولید بسیاری از قطعات پلیمری با ساخت قالب برای آنها آغاز می شود. فرآیندی که صنعتگران ماهر و این روزها علاوه بر آن مسلط بر دانش و فناوری های سخت افزاری و نرم افزاری خاص را طلب می کند. این شماره در این خصوص با برخی از قالبسازان کشور گفت و گو کرده ایم و مثل حوزه های دیگری که تحت تاثیر واردات خصوصا از کشورهای آسیای جنوب شرقی قرار گرفته است، تلاش کرده ایم دلایل آن را واکاوی کنیم.  

ایمان تاج زاد مدیرعامل شرکت مهرکار است. کارشناسی خود را در رشته مکانیک جامدات و کارشناسی ارشد خود را  در زمینه مهندسی مکاترونیک گذرانیده ­است. تاج زاد 14 سال است در صنعت قالبسازی مشغول فعالیت است و به گفته ی خود تجربیات بسیاری را در این زمینه در طول این سالها به دست آورده ­است. ساخت پروژه های مختلف اعم از ساخت قالب­ های مجموعه داشبورد 206 و پراید، مجموعه سپرهای سمند، که قالبا این پروژه­ ها خارج ایران صورت می گرفت را از ابتدای تصمیم­گیری تا راه­ اندازی خط تولید مدیریت کرده ­است. ­

 

تاج­زاد: سابقه مجموعه مهر به نیم قرن پیش باز می­گردد. برادران مرادی مجموعه قالبسازی مهر را راه ­اندازی و پس از سال­ها فعالیت در این زمینه هر کدام جداگانه مجموعه ­هایی را در زمینه های مختلف تاسیس کردند. در حال حاضر مجموعه مهر­کار صرفا در حوزه قالبسازی به فعالیت خود ادامه می­دهد.  این مجموعه متعلق به آقای مجتبی مرادی است.

از شرکت­های دیگر این گروه، شرکت مهرخواه، یکی از تامین­کننده­ های سایپا و ایران خودرو و تولیدکننده داشبورد، سپر و قطعات خودرو برای دو شرکت یاد شده است.

شرکت سروش مهرایستا، فعالیت­های بازرگانی، واردات قطعات خودرو و بازار خدمات پس از فروش شرکت مهرخواه را بر عهده دارد.

شرکت مهرکار نیز از سال 48 تا کنون در زمینه ساخت انواع قالب­ها و بخصوص قالب ­های پلاستیک و البته فلزی کار خود را ادامه می­دهد.

شرکت مهرکام پارس از دیگر شرکت ­هایست که زیرمجموعه گروه صنعتی مهر بود و در حال حاضر متعلق به شرکت ایران­ خودرو است. همزمان با ورود ماشین­­ آلات CNC و به کارگیری آن در صنعت قالبسازی و همچنین اخذ نمایندگی­ نرم­افزارهای طراحی، این شرکت تاسیس شد.

در آن زمان شرکت مهر سیستم CAD/CAM را وارد ایران کرد و سبب متحول شدن بخش طراحی در صنعت قالبسازی شد. می شود گفت که شرکت مهرکار از جمله شرکت­هایی بود که در این تحول دخیل بود. برای نخستین بار در اوایل دهه 70 با حضور وزیر دولت وقت، آقای نژادحسینیان اتصال کامپیوتر به دستگاه­های براده­برداری در این مجموعه صورت گرفت. جزو اولین شرکت ­هایی بودیم که در زمینه قالبسازی صنعتی به روز شدیم.

شرکت مهرکار همیشه سعی کرده است در این زمینه یک قدم جلوتر  از دیگران باشد. چنانچه پیشتر اشاره کردم، با وارد شدن ماشین­ آلات، این صنعت از حالت سنتی به صنعتی تبدیل شد. این امر یکی از قدم­هایی بود که موجب خودکفایی در داخلی ­سازی تولید قطعات پژو 405 شد.

شرکت مهرکار سالیان سال است که در ساخت قالب­های پلاستیک و پلیمر به طور تخصصی فعالیت می­کند. ادعا داریم در این زمینه صاحب تکنولوژی هستیم. در 2 سال اخیر در ساخت تکنولوژی قالب­های دایکست لوپرشر فعالیت داریم. در گذشته این قالب­ها به ایران وارد می­شد. اکنون صاحب این تکنولوژی هستیم و 100درصد آن از طراحی تا ساخت در ایران انجام می­شود و هم اکنون از فاز تحقیقاتی گذشته و به بهره­برداری رسیده­است.

در زمینه قالب­های فلزی همکارانی با سابقه طولانی داریم. با شرکت­هایIHDM  که قالب­های سایپا و شرکت GPI که قالب­های ایران­ خودرو را می­سازند نیز همکاری داریم. طراحی توسط خود آنها و برخی از کارها مانند detail design ، ماشین­کاری و … در اینجا صورت می­گیرد.

 

بسپار- بسیار هم خوب. در بحث قالبسازی در کشور معتقدید که آیا زیرساخت های لازم برای توسعه آن وجود دارد؟

تاج­زاد: اینکه در ایران فرآیند قالبسازی به چه صورت پیش می رود؟ و به چه زیر ساخت­هایی نیاز دارد، باید بگویم صنعت قالبسازی در گذشته کاری خلاقانه بوده­است. قالبسازی سنتی مبتنی بر مهارت و خلاقیت بود. به این دلیل که استفاده از ابزار آلات ابتدایی و شکل­دهی به فولاد و فلز نوعی مهارت محسوب می­شود که با حداقل امکانات حداکثرهایی خلق می­شد. در مهارت، به دلیل قدمتی که قالبسازی در ایران دارد جزو کشور­های پیشرو در منظقه بودیم و از دیگر کشورها چیزی کم نداشتیم. در گذشته­­ی دور قالبسازی ترکیه و یا حتی چین با ایران قابل قیاس نبود. ولی پس از اینکه از قالبسازی سنتی خارج شدیم و دنیا به سمت قالبسازی صنعتی پیش­رفت، کمی از این صنعت عقب ماندیم و این فاصله روز به روز هم بیشتر می­شود. تفاوت قالبسازی سنتی و صنعتی در تکنولوژی است.

در قالبسازی سنتی زمانی که صرف می شد تا یک پروژه پایان یابد یک سال بود ولی اکنون زمان ارزش ریالی پیدا کرده­است. به حدی رقابت در زمان ارزش یافته که هر چه زمان کوتاه تر شود، هزینه تمام شده هم به تبع آن به شدت کاهش می­یابد. در قالبسازی صنعتی نیز برای کوتاه­تر شدن زمان از تکنولوژی و ماشین­آلات بهره برده شد. بخشی از تکنولوژی شامل دانش روز است که در این بخش از لحاظ دانش عقب نیستیم، در دانشگاه­های متفاوت خروجی­های بسیاری داشتیم که وارد صنعت شدند. ولی از لحاظ دانش کاربردی کمی عقب مانده­ایم به این دلیل که این دانش بر اثر تجربه کسب می­شود. از لحاظ ماشین آلات نیز با رقبای خارجی فاصله بسیاری داریم. سازندگان ماشین­آلات راندمان ماشین­ ها را سال به سال ارتقا می­دهند. رادمان بالا موجب افزایش سرعت و کاهش هزینه می­شود. به رغم تحولات رخ­داده در چند سال اخیر از لحاظ سخت­افزاری در صنعت قالبسازی سرمایه­گذاری جدیدی انجام نشده و ما به شدت عقب مانده­ایم و رقابت با دیگر کشور­هایی که در این بخش تمرکز کرده­اند، بسیار دشوار شده­است.

قالبسازی یک فرایند R&D (تحقیق و توسعه) است. یعنی می­توان کارخانه قالبسازی را به کارخانه R&D تشبیه کرد. قالبسازی عنوانی بسیار کلی است. هر وسیله­ای که شما با آن در طول روز سروکار دارید دارای قالب است و ساخت هر کدام تخصص­­های خاص خود را دارد. شاید در گذشته و در قالبسازی سنتی، یک قالبسازی همه­ی قالب­ ها را می­ساخت. اما زمانی که وارد عرصه­ ی قالبسازی صنعتی شد و تکنولوژی آن پیشرفت کرد، قالبسازی کاری بسیار خاص و تخصصی شد و هر کسی به  یک شاخه خاص از صنعت قالبسازی ورود کرد.

حالا چرا بخش تحقیق و توسعه در کشور ما پیشرفت نکرده ­است؟ چون در این بخش ابتدا باید هزینه کرد و مراحلی را برای ساخت طی کرد تا به محصول نهایی رسید. در طی این زمان ممکن است ریسک­هایی وجود داشته و به نتیجه نرسد و مجدد نیاز به تحقیقات بیشتری داشته ­باشد. در کشور ما که بهره­بانکی بسیار بالا است، زمانی که در یک بخشی سرمایه ­گذاری می­کنید و پولی را از سرمایه ثابت و یا در گردش خود خارج می­کنید، ارزش پول کاهش پیدا می کند، علاوه بر اینکه هنوز هیچ ارزش افزوده­ای ایجاد نشده است. بخش تحقیق و توسعه در دل خود ریسک دارد، کار ما ریسک مالی دارد. بنابراین نسبت به رقبای خارجی در فاز R&D جا می­مانیم. آن­ها از سوی دولت با پرداخت تسهیلات حتی قرض­الحسنه حمایت می­شوند. این صنعت ماهیتا در دل خود R&D و مشکلات مربوط به آن را دارد و به همین علت در این صنعت چند سالیست سرمایه­گذاری نشده است.

 

بسپار- برخی از تولیدکنندگان بخش پلیمرها و پلاستیک از کار با قالب سازان داخلی چندان دل خوشی ندارند. خود شما این صنعت را در کشور دارای مزیت نسبی می دانید؟

تاج­زاده: قالبسازی یک صنعت استراتژیک در هر کشوری است و حتی بحث مقرون به صرفه بودن در این صنعت نباید مطرح شود. از دید مشتری بله. این حق مشتری است که هر کجا که مقرون به صرفه است قدم بگذارد. به طور مثال، با یک شرکت آلمانی مذاکره می­کردیم، این شرکت نیز مشابه تمام مشکلات (از لحاظ کارگری) ما را نه به این شدت البته، دارند. ولی امروز قالبساز آلمانی هم نمی­تواند با قالبساز چینی رقابت کند! دولت آلمان به قالبسازان تسهیلات می دهد. چرا؟ اگر می­خواهند مرسدس بنز و BMW را داشته باشد مجبور هستند از قالبسازان خود حمایت کنند. اکنون سال 2018 هستیم، می­خواهند مدل  2020 را معرفی کنند!

در طراحی هایی از این دست، نقشه را آماده و جهت ساخت به قالبساز تحویل می دهند. طی یک پروسه 3 تا 6 ماهه تست­های لازم انجام می شود. کل این فرآیند از طراحی تا اجرا نهایتا بین دو تا سه سال زمان می­برد. اگر نقشه را به یک قالبساز چینی بدهند، قبل از سال 2020 و قبل از اینکه از این ماشین در آلمان رونمایی شود چین عین همان ماشین را کپی و در بازار عرضه می­کند! بنابراین  اگر می­خواهند در ماشین­سازی پیشرو باشند، باید از قالبسازی حمایت کنند. در سایر صنایع هم همین است. اگر کشوری بخواهد در صنعت لوازم­خانگی پیشرفت کند و محصولی را در بازار عرضه کند، اولین موضوع، طراحی صنعتی و خلاقیت است. ولی پس از اینکه به مرحله طراحی رسید و ایده شکل گرفت، برای اینکه به منصه حضور برسد باید پروسه قالبسازی را طی کند. 

 اگر می­خواهیم تولید داشته­باشیم نیازمند قالبسازی هستیم. چرا نمی­توانیم در صنعت لوازم خانگی با وفوری از ایده­ها، ارتباطات بازرگانی و…  رقابت کنیم؟! به همین دلایلی که عرض کردم.

قالبسازی با کیفیت محصول، قیمت تمام شده و نوآوری در ارتباط است. صنایع ریخته­ گری و ماشین­سازی، از جمله صنایع استراتژیک هستند.

هر زمان که بخواهیم تولید در کشور شکل بگیرد و قابل رقابت شود، باید به قالبسازی بها بدهیم.

چرا نمی­توانیم خودرو ها را در کوتاه ترین زمان به­روز کنیم، اگر بتوانیم سرعت و کیفیت قالبسازی در ایران را افزایش دهیم، می­توانیم این تغییرات را در خودرو ها هم ایجاد کنیم و از لحاظ اقتصادی نیز قابل رقابت و توجیه پذیر باشد.  اگر به صنعت قالبسازی بها دهیم و آن را به روز کنیم، خود به خود تولید به روز، حفظ و قابل رقابت خواهدشد.

حال برگردیم به سوالی که پرسیدید، از لحاظ اقتصادی در کشور ما ذخایر نفت و گاز و معادن بسیاری موجود است. در زمینه پلیمر، نفت به مواد اولیه پلیمری تبدیل می­شود، پس ما زنجیره ­ی بسیار کاملی نسبت به دیگر کشورهای رقیب داریم. اگر این مواد پلیمری را تبدیل به محصول کنیم از خام فروشی خارج و ایجاد ارزش افزوده بر روی مواد اولیه خام کرده ایم. این زنجیره جایی کامل خواهد شد که قالبسازی خوب داشته باشیم. در این زنجیره قالبسازی بسیار حایز اهمیت است و در تکمیل زنجیره ارزش نقش دارد.

در ایران حدود 70 درصد اقتصاد وابسته به دولت است، باید دولت وارد بازی شود و به عنوان اهرم فشار و پارامتر تاثیر گذار در این صنعت باشند. قالبسازان محدودی مشغول به فعالیت هستند، این صنعت رو به افول است. دولت می­تواند با تسهیلات بانکی کم بهره، افزایش تعرفه قالب و …   از این صنعت حمایت کند.  اگر دولت می­خواهد این صنعت همچنان باقی بماند و رقابت­ پذیر شود باید به آن بها بدهد.

 

بسپار- به تعرفه واردات اشاره کردید، آیا به نظر شما بازدارنده است؟

تازج­زاد: تعرفه واردات ابزار قالبسازی مانند ابزار براده برداری و ماشین­ کاری و مواد اولیه قالبسازی با گرید های خاص حدود 30 درصد است در صورتی که تعرفه واردات قالب به طور متوسط 7 درصد است! اگر یک قالب آماده را تهیه کنید ارزان تر برایتان تمام خواهد شد. به همین دلیل هیچ تولیدکننده­ای رغبت نمی­کند به  این سمت قدم بگذارد.

 

بسپار- قالب سازی نسبت به گذشته از نقطه نظر بازار مصرف چه تفاوت ها و تغییراتی داشته است؟

تاج­زاد: در گذشته 2 تا 3 میلیون قطعه از یک قالب تیراژ می­گرفتند و شما یک محصول تکراری را در هر خانه ­ای مشاهده می­کردید. در گذشته کسی به لبه تیز یک قطعه آنچنان ایرادی نمی­گرفت اما امروزه با واردات محصولات متفاوت با توجه به اینکه بر روی حس بصری مشتری تاثیر مستقیم دارد، این موارد رفع شده و جز الزاماتیست که باید رعایت شود.  با ارتقای انتظار مشتری، چون در تکنولوژی ساخت پیشرفت نکرده­ ایم در این زمینه عقب افتادیم، امروزه تیراژ کمتر، تنوع بیشتر و محصول با کیفیت نسبت به گذشته تولید می­شود که نشان می­دهد نقش قالب­سازی حساس­ تر شده ­است.

 

بسپار- آیا همین هاست که اقبال تولیدکنندگان محصول به واردات قالب را موجب می شود؟ 

تاج­زاد: تجربه­ام را در 10 سال گذشته برای شما می­گویم. 10 سال پیش می­خواستیم قالب داشبورد پراید را در چین بسازیم، تکنولوژی بسیار پایینی داشتند. هر چه مدرک و استاندارد از مشتریان، سایپا و… داشتیم به چینی­ها منتقل می­کردیم تا  ساخت ارتقا پیدا کند، به این دلیل که کاربر نهایی آن خود ما بودیم. همین امر موجب می­شد تا دانش فنی را به قالبسازان چینی هدیه کنیم.

زمانی که جهت آزمایش داشبورد پراید می­رفتم در کنار من یک نفر از مرسدس بنز بود و تمامی آن­­ها حس ما را داشتند ولی به این دلیل که قیمت تمام شده در چین کم­تر بود، دانش فنی را دو دستی تقدیم آن­ها می­کردند. همین امر باعث رشد آن­ها شد. دولت چین هم زمان با پیشرفت صنعتی شرکت­ها به آن­ها تسهیلات می­داد و بر روی سه صنعت مادر بسیار هوشمندانه سرمایه­ گذاری کردند. به دلیل حاشیه سود پایین و سفارشی ساز بودن این صنعت ایجاد بازار برای آن بسیار مهم است. حمایت های دیگر دولت چین ایجاد بازار مصرف در داخل کشور برای آن­ها بود. تسهیلاتی هم برای صادرکنندگان ایجاد کردند و بازار مصرف را تقریبا به تمام دنیا تعمیم دادند! در نتیجه با افزایش تقاضا، به طور مثال برخی قالب­سازی­ها در چین 4 هزار نفر پرسنل دارند اما در ایران قالب­سازی­های خصوصی به سختی بیش از 100 نفر!

ظرفیت تولید داخلی تا 30 دست قالب در سال است ولی یک قالبسازی در چین سالی 250 دست قالب می سازد، در قطعات بزرگ عرض می کنم. به این روش، هزینه­های سربار و قیمت تمام شده را کاهش می­دهند و با استفاده از ماشین­آلات روز از راندمان و کیفیت بالاتری بهره­مندند.  ما برای کاهش هزینه­ ها برون سپاری می­کنیم اما به دلیل پایین بودن تیراژ این زنجیره ضعیف عمل می­کند. به اصطلاح می­گویند، تکنولوژی کف کارگاه نشده­است.

اکنون چین با سیاست­های اخیر خود نه تنها قالبسازی­های ما بلکه قالب­سازی­های اروپا را نیز تحت تاثیر قرار داده و تنها آن­هایی که حمایت می شوند بقا یافته­اند. کسانیکه دید استراتژیک ندارند از میدان رقابت خارج شده­اند. این امرموجب می­شود در  آینده، قالب­سازی غیر قابل رقابت شود. تا چند سال آینده سیاست دمپینگ در نهایت همه ی قالبسازی­های ما را از بین خواهد برد و تولید کاملا وابسته به چین خواهد شد.

شاید الان زمان آن رسیده است که با توجه به این تغییرات و سیاست های اقتصاد مقاومتی، تولید و ارزش افزوده آن مورد توجه قرار گیرد. تا چندین سال آینده منابع نفتی هم به پایان خواهد رسید و تولید تنها راه نجات اقتصاد کشور خواهد بود.

اگر طالب کیفیت قالبسازی های داخلی هستیم باید کار به آن بدهیم تا به مرور قوی­تر شوند. این یک دیدگاه استراتژیک است. اما اگر صرفا از دید اقتصادی نگاه کنیم آینده­ی روشنی نخواهیم داشت. قابلیت رقابت هم در واحد­های تولیدی از بین خواهد رفت و دلیل این بدقولی هایی که گفته می شود به سفارش دهنده وجود دارد، این است که قالبساز ایرانی به زمانبندی ماشین­آلات وابسته است که آن­ها هم قدیمی هستند. میانگین سنی ماشین­آلات ما زیر سال 2000 میلادی است در صورتی که ماشین­سازان هر سال یک ماشینی با تکنولوژی جدید وارد بازار می­کنند. بنابراین دست قالبساز بسته است. ما در این صنعت سابقه زیادی داریم اما سیاست­گذاری درستی صورت نگرفته و شاید تولیدکننده حق داشته و به فکر سرپا نگه داشتن واحد خود است. این زنجیره ای است که دولت می تواند برای آن چاره سازی کند چون 70 درصد اقتصاد ما وابسته به دولت است و آن  30 درصد دیگر، پیمانکاران هستند. مانند ما که پیمانکار ایران خودرو و سایپا و… هستیم و عملا باز به دولت وابسته ایم. تنها حلال این مشکلات دولت است و او باید تصمیم بگیرد که صنعت قالبسازی ایران با حمایت باقی بماند یا از بین برود.

ما اولین شرکت قالبسازی دانش­بنیان در ایران هستیم. تا مدتی تنها شرکت بودیم اما اکنون اطلاعی ندارم که واحدی اضافه شده یا خیر. با مذاکرات انجام شده و توجیه اینکه قالبسازی یک صنعت دانش­بنیان است، توانستیم گواهینامه دریافت کنیم. برنامه ریزی­هایی شده و قرار بر این است با شناسایی شرکت­هایی که ایجاد ارزش افزوده می­کنند تسهیلاتی تزریق شود. این یکی از اقداماتی خوبی است که توسط دولت صورت گرفته است.

 

بسپار- چه نکات فنی وجود دارد که یک قالبساز ایرانی بتواند در رقابت با یک قالبساز چینی یا ترکیه ای یا سایرین برنده شود؟

تاج­زاد: کیفیت یعنی مهارت و مهارت یعنی آموزش. ماشین آلات و ابزار چینی به روز شده­اند و چین می تواند علاوه بر قیمت، در کیفیت هم با ما رقابت کند.

در بحث نرم افزاری ولی ما به روز هستیم و این یکی از نقاط قوت ما است که قیمت تمام شده ما را کاهش می دهد. همچنین هزینه انرژی در کشور ما در رقابت با کشوری مانند ترکیه تقریبا پایین است و نرخ حقوق کارگری ما هم از کشور ترکیه پایین تر است و همه ی این موارد می تواند بستری را برای رقابت خوب حتی با چین فراهم کند به شرطی که ماشین آلات خود را به روز کرده و تسهیلات مناسب دریافت کنیم. یکی از  مشکلات چین دوری مسافت است و زمانبر بودن و هزینه بر بودن ارایه خدمات. در حالیکه ما می توانیم با کمترین هزینه در داخل به تولید کننده داخلی  خدمات ارایه کنیم.

ما با استانداردهای روز قالبسازی مانند HASCO کار می­کنیم و استاندارد های دیگر در واحد های طراحی و از این نظر هم عقب تر از رقبا نیستیم.

 

بسپار- چه خدمات پس از فروشی را به مشتریان ارایه می کنید؟   

تاج­زاد:

(ادامه دارد…) 

متن کامل این مصاحبه را در شماره 185ام  ماهنامه بسپار که در بهمن ماه منتشر شده است بخوانید. 

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های 02177523553 و 02177533158 داخلی 3 سرکارخانم ارشاد .تماس بگیرید. امکان اشتراک آنلاین بر روی صفحه اصلی همین سایت وجود دارد.



نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا