گفت و گوی اختصاصی بسپار با دکتر سعید رستگار، مدیرعامل رادسیس پوشش: باید بلندپرواز بود و رویا داشت
بسپار/ ایران پلیمر دکتر سعید رستگار دانش آموخته دکترای مهندسی پلیمر گرایش رنگ از دانشگاه صنعتی امیرکبیر است. مدیرعامل شرکت دانش بنیان رادسیس پوشش. مثل یک استاد دانشگاه (چنانکه بوده) صحبت می کند و همان کمتر از یک ساعتی که پای صحبت او می نشینیم داستان فناوری چاپ سه بعدی را خیلی ساده برایمان تشریح می کند. او از بانیان گروه مجلات بسپار هم هست.
بسپار- آقای دکتر تخصص شرکت رادسیس پوشش فتوپلیمریزیشن است … یعنی چه و در چه صنایعی کاربرد دارد؟
رستگار: یعنی تمام سیستم هایی که در بخشی از فرآیند آنها، نور، یک مونومر یا الیگومر را به پلیمر یا شبکه تبدیل می کند. در کاربردهای مختلف هم می توان اینها را دید، از چاپ و مرکب های UV پز گرفته تا الکترونیک، شیشه، ساختمان؛ خودرو و در چاپ سه بعدی.
در بخش چاپ سه بعدی، هر ماده پلیمری که اجزای آن بتواند دچار پلیمریزاسیون شود، قابل استفاده است. حتی در این صنعت روی قابلیت های دیگری مثل ترمال پلیمریزیشن با فوکوس لیزر کار می کنند که البته زمینه های تحقیقاتی جدید هستند. به هر حال پلیمرهای وینیلی، اکریلاتی و غیره در این صنعت کارآمد می توانند باشند.
بسپار- فکر می کنم عموم مردم بیشتر با پرینترهای سه بعدی از طریق دستگاه های FDM آشنا هستند و چاپگرهای سه بعدی رزینی بیشتر برای متخصصین امر شناخته شده هستند …
رستگار: بله، در تکنیک چاپگرهای سه بعدی معمول یا FDM مذاب پلیمر از نازلی با طراحی خاص خارج می شود و محصول را لایه لایه شکل می دهد. در این روش قطر مذاب پلیمری حدود 100 میکرون است که پاره یا متورم نشود. در واقع یک تغییر فیزیکی است. ماده جامد، مذاب و مذاب در محورهای x، y و z برمبنای الگوی خاصی کد ساخته می شود. ولی در چاپگرهای سه بعدی رزینی، مایع ثابت است و با ابزار لیزر یا ویدئوپروجکتور یا LCD یا برخورد دوفوتون که روی مایع فوکوس شده اند، مایع به جامد تبدیل می شود.
اختلاف این دو در دقت بالاتر چاپگرهای سه بعدی رزینی است. در چاپگرهای FDM دقت بالای 100 میکرون، در SLA ها دقت حدود 60 تا 70 میکرون و … و در چاپگرهای رزینی دقت حتی تا زیر میکرون قابل دسترسی است.
بسپار- آیا دستگاه ها در هر دو بخش ساخت داخل هستند یا وارداتی؟
رستگار: پرینترهای آزمایشگاه خود ما به طور مثال همه ایران ساخت هستند. حدود 4-5 سال پیش همه دستگاه ها و تجهیزات در این بخش وارداتی بود ولی خوشبختانه ساخت در داخل کشور شروع شد و می توانم بگویم در بخش پرینترهای سه بعدی رزینی، محرک صنعت طلاسازی کشور بود. مشتریان بخش طلاسازی خیلی خوب از این صنعت حمایت کردند و پرینترهای متنوعی ساخته شد. قطعا ایران در حوزه ساخت پرینترهای سه بعدی رزینی بیشترین تنوع را در دنیا دارد.
بسپار- در صنعت طلا و جواهرسازی موضوعیت کاربرد این چاپگرها در کجاهاست؟
رستگار: در نمونه سازی و دو روش هم دارد. اول ساخت پروتوتایپ و بعد ساخت قالب لاستیکی و در مرحله بعد ساخت قالب گچی نهایی. در روش دیگر نمونه مستقیم ساخته می شود و بعد ساخت قالب گچی انجام می شود و با حذف یک مرحله کارها اقتصادی تر جلو می رود.
بسپار- اختلاف دستگاه های چاپ سه بعدی رزینی در چیست؟
رستگار: این اختلاف بیشتر مربوط به منبع نور و جهت تابش نور است. مثلا در SLA ها از لیزر استفاده می شود و اسکن کردن آن نقطه ای است. به صورت نقطه ای به سطح لیزر تابانده می شود و پس از اتمام اسکن نوردهی لایه بعد آغاز میشود. در DLP ها کل سطح در یک زمان نور داده میشود و سپس به سطح بعدی نور تابانده می شود. طبیعی است که SLA ها پیشرفته تر و کار با آنها سخت تر است.
تنوع دیگر مربوط به این است که نور از چه جهتی تابانده می شود. در برخی دستگاه ها لیزر یا نور ویدئوپروجکتور و … از بالا تابانده می شود و برخی از پایین. SLA های قدیمی، که البته هنوز هم در صنایع بکار گرفته میشوند، اصطلاحا نور از بالا بودند. البته هر کدام از اینها توانایی تولید خود را دارند. مثلا نور از بالا برای تولید قطعات بزرگ مناسب است. یک نکته دیگر این است که توان لیزر به فاصله بستگی ندارد. اگر بخواهیم یک قطعه یک متر در یک متر را چاپ کنیم، نیاز به مخزن فوتوپلیمری بزرگی هست. در ویدئوپروجکتور در این حالت باید فاصله خیلی زیاد باشد و طبیعی است که توان نور افت می کند. لامپ قوی هم می تواند اجزای داخلی سیستم را از بین ببرد. اما در لیزر این محدودیت نیست.
همانطور که اشاره کردم SLA های نور از بالا برای چاپ قطعات صنعتی مناسب هستند. رزولوشن فوق العاده ندارند و اگر بتوانیم از آنها دقت 80 تا 100 میکرون بگیریم خوشحال خواهیم بود. DLP ها ظریف و با دقت بیشتر هستند. البته که با تغییرات در تکنولوژی ویدئوپروجکتورها تغییراتی هم در پرینترهای سه بعدی این دسته اتفاق افتاده است. مثلا استفاده از لامپ های LED عملا محدودیت عمر لامپ را از بین برده است. در گونه کم کیفیت تا 12-13 هزار ساعت و در گونه های کیفی تر تا 100 هزار ساعت را می توانند ساپورت کنند، هر چند در این موارد عملا قیمت یک لامپ به اندازه خود دستگاه چاپگر سه بعدی است. ولی معتقد هستم که ارزشش را دارد.
دستگاه های لیزر خیلی خوب هستند ولی گران قیمتند و لیزر آنها در داخل ساخته نمی شوند. اگر دستگاه شما آسیبی ببیند باید با وسیله شخصی از ترکیه یا امارات قطعه را بیاورید.
بسپار- سرمایه گذاری اولیه بر حسب دستگاه ها در چه دامنه ای است؟
رستگار: تفاوت قیمت بسیار زیاد است. یک SLA صنعتی می تواند 100 هزار دلار قیمت داشته باشد و یک DLP با LCD پلیت کوچک ایرانی را می شود با 10 تا 12 میلیون تومان خرید!
بسپار- آقای دکتر در سطح جامعه پرینترهای سه بعدی FDM شناخته شده اند و کاربردهای عام و در حوزه سرگرمی هم پیدا کرده اند … آیا همه انواع چاپگرهای سه بعدی می توانند مصارف خانگی داشته باشند؟
رستگار: تفاوت در واقع در ماده مصرفی یعنی فیلامنت ها و فتوپلیمرهاست. فیلامنتها کاربری امن دارند. نهایتا به بچه ها می توانید بگویید که این نازل داغ است. و هر کس در هر سنی آشنایی با نرم افزارهای سه بعدی داشته باشد می تواند کاربر این چاپگرهای سه بعدی باشد. اما در فتوپلیمرها شما با فرآیندهای شیمیایی سرو کار دارید … اگر دست به ماده آغشته شود زیر نور آفتاب ممکن است دچار سوختگی شوید و یا حساسیت های شدید پیدا کنید. این دسته اصلا پرینترهای خانگی نیستند. ضمن اینکه درست است که ماده post cure می شود ولی ممکن است 100 درصد نباشد و مونومر آزادی باقی بماند که باز خطرناک خواهد بود.
(ادامه دارد…)
متن کامل این مقاله را در شماره ۲۱۲ ماهنامه بسپار که در نیمه خردادماه منتشر شده است، بخوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق فیدیبو قابل دسترسی است.
