مقاله ای از حمید رقمی/ در جستجوی دارویی موثر برای مقابله با کووید- 19

بسپار/ایران پلیمر  سی هان سِلیک Cihan Celik پزشک متخصص ریه از شهر دارمشتات (Darmstadt ) در پاسخ به اشپیگل:
” بیش از یک سال است که من با بیماران مبتلا به کرونا سرو کار دارم و با آنچه که خود شاهد آن بودم و همچنین  با توجه به تجربیات و گزارش های صدها پزشکِ همکار، معتقدم که کره زمین تا کنون با یک پاندمی از نوع کووید- 19   مواجه نبوده است. بیمار مبتلا به کرونا (درابتدای امر)معمولاً احساس ناراحتی زیادی ندارد، حتی به رغم تشخیص کمبود اکسیژن و… تا زمانی که  این احساس به بیمار دست می دهد  و صریح اذعان می دارد که :  ” یک چیزی به شدت خراب شده است ”
درحال حاضر که واکسیناسیون با سرعت های بالائی- البته فقط در برخی ازکشورها !- صورت می گیرد، یک داروی موثر و قابل اطمینان برای بیماری کووید- 19 کماکان وجود ندارد و انتظار برای دستاوردی قابل توجه در بخش داروهای مبارزه با کورونا به درازا کشیده شده است.
ویروس (کرونا)، یک ساختار آلی بسیار کوچک و فاقد متابولیسم، دنیا را به زانو درآورده و بیماری مهلکی را رقم زده است  و تا زمانی که یک داروی موثر برای متوقف کردن آن پیدا نشود، شرایطی که روزانه رکورد پشت رکورد در ابتلا به کورونا ، اشغال تخت های مراقبت های ویژه (ICU ) و افزایش آمار فوتی های ناشی از این بیماری را به ثبت می رساند، نسبتاً ادامه دار خواهد بود.  اما با پیدا شدن یک داروی موثر و مهارکننده این ویروس، وحشت از آن حتماً کاهش یافته و زندگی کم و بیش  به  روال” عادی” برخواهد گشت. در یک چنین شرایطی اما سوال اصلی روز حتماً این است که ” بالاخره چه زمانی به یک داروی موثر دسترسی پیدا خواهیم کرد؟

چرا مبارزه با ویروس ها بغرنج است ؟
مبارزه برای از بین بردن و یا  بی اثر سازی ویروس ها به کمک داروها بسیار بغرنج تر از مبارزه با سایر بیماری زاها ست.
باکتری ها را می توان به مدد آنتی بیوتیک ها از بین برد ، اگرچه که برخی از باکتری های ” قَدَرتر” نسبت به برخی از آنتی بیوتیک ها ی”قدیمی تر” مقاوم شده اند، ولی آنتی بیوتیک ها جدید تر(معمولاً) مشکل گشا هستند! ساختار ویروس ها ولی به نوعی است که از بین بردن آنها را مشکل تر می کند، از جمله اینکه برخلاف باکتری ها که دارای متابولیسم هستند و لذا موجوداتی زنده، ویروس ها فاقد این ویژگی بوده و قادر به تکثیر از نوع ” تولید مثل” نمی باشند. ویروس ها برای تکثیر به سلول های”میزبان” نیاز دارند، سلول هائی که توسط ویروس مورد ”  هجوم ” قرار گرفته و مجبور به کپی کاری های بیشمار از ویروس می گردند. در اینجا البته ذکراین نکته الزامی به نظر می رسد که درحال حاضر (هنوز) مناقشاتی در بین متخصصان در خصوص ” زنده ” بودن (یا نبودن) ویروس ها نیز وجوددارد.

درهمین ارتباط به پست زیر از وبلاگ نیز نگاه کنید !
(باکتری ها و ویروس ها، مشترکات و  تفاوت ها)

مقابله با ویروس کورونا
اینکه ویروس بطور مستقیم مورد “حمله” قرار گیرد، نتیجه ببار نمی آورد. برای بی اثر سازی ویروس می بایست سدی درراه ورود آن به سلول(میزبان) ایجاد گردد. حال و با توجه به این امر که ویروس ها از مسیرهای مختلف به سلول های “میزبان” حمله می کنند، لذا یک نسخه کلی (و داروی عمومی) نیز برای مقابله با آن وجود ندارد که قادرباشد راه انواع مختلف ویروس ها را از ورود به سلول های میزبان سد کند. ازآن گذشته، ویروس ها پس از کپی کاری انبوه یا “تکثیر” در سلول های میزبان، بخش های دیگری از ارگانیسم را مورد حمله قرار می دهند که این امر بیشتر باعث ایجاد”عوارض جانبی” در بیمار می گردد.
اکنون و با گذشت بیش از یک سال از” ظهور” این ویروس، دانشمندان و محققان مرتبط، پزشکان و سایر فعالان حوزه بهداشت و درمان(دیگر)کاملاً ” نظاره گر” نبوده و به روش هائی برای مقابله (حداقل) با آثار مخرب این ویروس کم و بیش دست یافته اند. از جمله این روش های درمانی که بعضاً به کاهش عوارض ناشی از بیماری می انجامد، می توان به استفاده از برخی از ترکیبات و داروهای (موجود) اشاره کرد.

مهم ترین این داروها عبارتند از :
داروهای آنتی ویرال
این داروها می بایست (قاعدتاً) از ورود ویروس به سلول ها ممانعت به عمل آورند، جائی که ویروس (پس از ورود به آن ) ، قادر به کپی و ازدیاد است. دراین ارتباط مهم است که این داروها می بایست در فاز های اولیه ورود ویروس به بدن، مورد استفاده قرار گیرند، اصطلاحاً ” تا دیر نشده !”.
داروهای  قلب و عروق( قلب و سیستم گردش خون)
این داروها زمانی استفاده می شوند که (تعداد) ویروس ها افزایش یافته و پخش شده اند .البته این ترکیبات (نیز) ویروس را بطور مستقیم مورد “اصابت” قرار نمی دهند ، بلکه مشکلات به وجود آمده در اثر ویروس راتحت تأثیر قرار می دهند، مانند لخته شدن(خون). یکی از این داروها بنام هپارین (Heparin ) است که به عنوان یک داروی ضد انعقاد خون از دیرباز استفاده  شده است.
داروهای (تنظیم کننده) سیستم ایمنی  بدن( Immunomodulators )
این داروها که به ” کاهش دهنده التهابات” نیز معروفند ، معمولاً در فاز حاد برخی از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرند ، درکووید- 19 ، زمانی که (عملاً) خودِ ویروس دیگر ” مسئله” نیست ، بلکه واکنش های( نا خواسته ) سیستم ایمنی بدن مورد توجه قرار می گیرد. یک گروه از این داروها از جمله دگزا متازون(Dexamethason )است که بیشتر به کاهش واکنش های مقابله بدن بابیماری می انجامد، تابه جلو گیری از”خرابی های” احتمالیِ – دراینجا – ناشی از ویروس کمک کند. دگزا متازون داروئی است با تولید انبوه و با قیمتی مناسب که  از مدت ها قبل  نیز بکار گرفته شده است.
داروهای تقویت عملکِرد ریه
اگر چه که ویروس کورونا ارگان های متعددی از بدن را مورد حمله وتخریب قرار می دهد ، ولی ریه ارگانی است که بیشترین صدمات به آن وارد می شود . برخی از داروها قادرند عملکرد ریه را تقویت کرده و در باز سازی بخش های آسیب دیده آن کمک کننده باشند.
در جستجوی داروئی موثر برای مقابله با کورونا
پاندمی (کورونا) جستجو برای یافتن داروهای مقابله وشفا دهنده را تسریع کرده است ، بطوریکه صدها دارو در فاز های مختلف در فازتحقیق بوده و بعضاً مورد آزمایش قرار گرفته اند ( و می گیرند ) .
در ابتدای امر ، حدود یک سال پیش جستجو برای داروی مقابله با ویروس کورونا با آزمایشاتی در میان داروهای موجود شروع شد. داروی سنتزو استفاده  شده برای مبارزه با مالاریا ، هیدروکسی کلروکین(Hydroxychloroquine (HCQ (که با نام تجاری پلاکونیل Plaquenil نیز معروف است) از قضا توسط دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین آمریکا با “هوچی گری” مختص خود، مورد تبلیغ فراوان قرار گرفت و البته نسبتاً سریع نشان داد که از قابلیت مناسبی برای مقابله با کورونا برخوردار نیست. همچنین داروی معروف به رم دسی ویر Remdesivir که در اتحادیه اروپا نیز برای استفاده در بیماری کورونا توصیه گردید، امیدها وآرزوهای مورد انتظار را برآورده نکرد. اگرچه که انستیتو روبرت کوخ (Robert Koch-Institut (RKI) در آلمان، استفاده ازاین دارو را برای زمانی که بیمار نیازمند اکسیژن (اضافی ) بوده ولی (هنوز) در فاز استفاده از  تنفس مصنوعی قرار ندارد، کماکان توصیه می کند.

امید به یک ” کوکتل ” آنتی بادی یا پادتن
از چند هفته پیش ((تاریخ درج مطلب دراشپیگل آنلاین : 17.04.2021 )) به این طرف آژانس اروپائی دارو (European Medicines Agency (EMA) ) توصیه به استفاده ازیک آنتی بادی مصنوعی (تولید شده) برای کووید-19 می کند . شرکت داروئی رُش Roche (hoffmann la roche )  درهفته گذشته اطلاع داد که یک ترکیب از دو نوع آنتی بادی قادرخواهد بود ابتلا به کورونا را تا حدود 81% کاهش دهد. این ” کوکتل” آنتی بادی به REGN-COV2 معروف است. همچنین تا کنون شرکت های متعدد دیگری نیز آنتی بادی هائی سنتز کرده اند که می تواند برای بیماران کورونائی کمک کننده باشند. تولید کنندگان این گونه آنتی بادی ها یک پادتن” طبیعی” از یک بیمار بهبود یافته برداشته، آن را به عنوان” الگو”  در آزمایشگاه تجزیه کرده و سپس به تعداد زیاد از روی آن شبیه سازی نموده اند . یکی از مشکلات این گونه آنتی بادی ها قیمت آن است که به گفته اِشپان Jens  Spahn وزیر بهداشت آلمان ، تا کنون برای  200 هزار دوز از آن مبلغ 400 میلیون یورو پرداخت شده است ،یعنی  2000 یورو برای هر دوز .
داروئی برای مقابله با کورونا وآنفولانزا !
تولید کنندگان متعدد دیگری نیز تحقیق برای داروهای مقابله با ویروس ها را پیگیرانه در دستور کار دارند با این امید که نسبتاً سریع قابل تولید و دسترس قرار گیرند. در همین ارتباط در ابتدای هفته((تاریخ درج مطلب دراشپیگل : 17.04.2021 )) یک بیمار کورونائی برای اولین بار در کلینیک دانشگاه بزرگ برلین(Die Charité) داروئی با عنوان ATR-002 را دریافت کرد .این دارو “قراراست” براساس گفته تولید کننده آن ،انتشار ویروس را متوقف کرده وسیستم ایمنی بدن را تنظیم کند، قابل اشاره اینکه انستیتو فدرال (آلمان) برای دارو و محصولات داروئی مجوز آزمایش فاز دوم  این دارو را صادر کرده است .
انستیتو فدرال … :  (  Bundesinstitut für Arzneimittel und Medizinprodukte (BfArM)).
جزئیاتی از داروی موسوم به ATR-002
یراساس تئوری، این دارو یک مسیر مهم به ورود به سلول ها را بلوکه کرده  و مانع ورود اجزاء ویروس ها از هسته به پلاسمای سلول ها می گردد و بدین ترتیب (احتمالاً )از بوجود آمدن ویروس های جدید ممانعت به عمل آورده و با کاهش “بار” ویروس در بدن،  بیمار در مسیر بهبودی قرار می گیرد.
 جستجو کماکان ادامه دارد
حال و در صورتی که در خصوص نحوه عملکِرد ATR-002 آنگونه که عنوان شد، به اثبات برسد، می بایست بتوان از این روش به مبارزه با انواع دیگری از ویروس ها پرداخت که ما نند کو وید-19 از نوع آر ان اِی ویروس (RNA) هستند . قابل اشاره اینکه از جمله ویروس آنفولانزا از مسیر های مشابه ای برای درگیر کردن سلول های بدن استفاده می کند.
درآخر :
پروفسور گِرنوت رُده (Gernot Rohde) متخصص پزشکی تنفس از کلینیک دانشگاه گوته در فرانکفورت/ماین معتقد است که ” اگرچه که ما شانس آوردیم که واکسن ها با سرعتی بالا به تولید انبوه رسیده اند، اما نیاز ما به دارو یا داروهائی موثر در مقابله با کورونا برهیچ کس پوشیده نیست ، زیرا شرایط پاندمی بگونه ای وخیم است که راه دوری را برای تحت کنترل درآوردن آن ترسیم می کند.

 

وبلاگ علوم  و تکنولوژی رنگ