اختصاصی بسپار/ گفت و گو با محمدرضا معاونیان، دانشجوی مهندسی پلیمر: ریشه خروج از کشور ناامیدی است

گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ایران پلیمر محمدرضا معاونیان از معدود دانشجویانی بود که فراخوان بسپار در خصوص نقد سازوکار آموزشی مهندسی پلیمر را جدی گرفت و مفصلا به آن پاسخ داد. دوستان دیگری هم بودند که در شبکه های اجتماعی در قالب متن های کوتاه نظرات خود را با ما در میان گذاشتند که در گفت و گوهای این شماره به شکل سوال از سوی بسپار با مصاحبه شوندگان مطرح شد. از آنها نیز متشکریم.

بسپار- بحث ما بر سر مفاد آموزشی مهندسی پلیمر است. اصولا در بیشتر دنیا رشته ای به نام مهندسی پلیمر در دوران لیسانس وجود نداره و در مقاطع تکمیلی دنبال می شود. این موضوع به نظر شما در ایران یک فرصت بوده یا اشکالاتی دارد؟
معاونیان: اینکه این رشته در خارج از کشور به این اسم وجود ندارد، تهدیدها و فرصت‌هایی را ایجاد می‌کند. یکی از نقاط ضعف این اتفاق این است که خیلی‌ها در مقطع کارشناسی با شناخت کامل، رشته شان را انتخاب نمی کنند. اگر رشته ای که انتخاب می‌کنند جامعیت بیشتری داشته باشد به آنها کمک می‌کند زمینه های بیشتری را در رشته خود بررسی کنند تا در نهایت به چیزی که می خواهند و علاقه دارند برسند. مثلاً در رشته مکانیک فضاهای کاری بسیار متنوعی وجود دارد و همین مساله به دانشجویانش کمک می‌کند تا بتواننددر یکی از حوزه ها، مسیر مورد علاقه خود را پیدا کنند. اما در رشته پلیمر مشخصاً به این شکل نیست و نخواهد بود و کسی که پلیمر را انتخاب می‌کند برای ادامه کار انتخاب‌های بسیار گسترده‌ای ندارد. البته همین مساله می‌تواند نقطه قوتی باشد برای کسانی که مهندسی پلیمر را با تحقیق و شناخت انتخاب کرده‌اند و همین که چهار سال در این رشته تحصیل کرده‌اند و با فضا آشنا شدند می تواند برای موفقیت در آینده شغلی شان تاثیر گذار باشد.
در حد درک و فهم من در زمینه آموزشی می توانم بگویم دروس ما، مخصوصاً دروس تخصصی که در انتهای دوره کارشناسی می‌خوانیم مثل مهندسی کامپوزیت و پلاستیک قرابت نسبتاً خوبی با مواردی که در صنعت مطرح هستند دارد و از این نظر احساس می‌کنم دانشجویان پلیمر نسبت به سایر رشته ها جلوتر هستند و راحت‌تر می‌توانند جذب صنعت شوند. چون با مقدمات پایه ای آن صنعت آشنا هستند.
اما مسئله این است که این دروس تجهیزات محور است و برخی دانشگاه ها بدون اینکه امکانات لازم اولیه آزمایشگاهها و کارگاهها را تامین بکنند اقدام به راه‌اندازی این رشته کرده اند و در کنار این مسئله بحث کرونا و مجازی شدن آموزش ها به دانشجویان به صورت عملی ضرر بزرگی زد. مثلاً من که ورودی ۹۸ هستم فقط آزمایشگاه یک درس شیمی عمومی را که تخصصی هم نبود به صورت حضوری گذراندم. به نظرم جا دارد که سیستم جبرانی ای برای این قضیه بعد از کرونا اندیشیده شود.

بسپار- دانش آموختگان پلیمر همیشه از عدم تناسب مواد درسی با آنچه که در بازار کار به آن نیازمند هستند شکایت دارند. آیا این درست است؟ و فکر می کنید دلیل چیست؟
معاونیان: فکر می‌کنم نسبت به بقیه رشته ها در مهندسی پلیمر تا حدی اوضاع بهتر است و فضای درسی و کاری به هم نزدیک‌تر است اما به هر حال این ضعف در جامعه ما وجود دارد.
کارفرما می گوید نیروی کار نیست و دانشجویان دنبال استخدام هستند و کار پیدا نمی کنند! همین پارادوکس نشان می‌دهد که اشکالاتی در این میان وجود دارد که تا جایی که ما بررسی کردیم به این نتیجه رسیدیم که مشکل اکثراً در مورد مهارت های شغلی است؛ نه صرفاً مهارت‌های تکنیکال بلکه چیزی که اصطلاحاً به آن مهارت های نرم گفته می‌شود.
همچنین انتظارات بالایی که دانشجویان از کارفرما دارند چون نسل جدیدی با پیش زمینه های فکری متفاوت دارد وارد بازار کار می شود و باعث می شود مشکلاتی به وجود بیاید. برای مثال همین تب کارآفرینی که چند سالی است در کشور به وجود آمده باعث می‌شود دانشجویان رقابت نکنند.
ترجیح می دهند خودشان صاحب کسب و کار باشند و این مساله یک خطر جدی است چون علاوه بر مشکلاتی که الان به وجود آورده می تواند منجر به سرخوردگی این نسل شود چون قاعدتاً قرار نیست همه کارآفرین بشوند.

بسپار- به نظر شما این میل ادامه تحصیل در خارج از کشور از کجا می آید و آیا دانش آموخته های ما در خارج در مقایسه با سایر ملیت ها موفق ترند یا خیر؟
معاونیان: من فکر می‌کنم ریشه میل به خروج از کشور در ناامیدی است. من امسال افتخار این را دارم که به عنوان دبیر انجمن علمی نانو دانشگاه فردوسی فعالیت‌هایی را انجام دهم. ما جلسات متعددی را برگزار کردیم و با کارآفرین های موفق صحبت کردیم و در مصاحبه با این افراد، نکته که بسیار زیاد به آن اشاره می‌کردند این بود که کارآفرینی در کشور خودمان خیلی راحت تر از خارج از ایران است.
به عنوان مثال اگر بخواهید خارج از کشور استارتاپی بزنید باید با استارتاپ های سیلیکون ولی رقابت کنید ولی در داخل کشور این اشباع وجود ندارد و زمینه های کاری زیادی هست که هنوز کسی وارد آن نشده است.
همین که ما از مسیر تکنولوژی جهان عقب تر هستیم به ما این پیام را می دهد که بدانیم چه فناوری هایی در آینده در کشور ما مورد استفاده قرار می گیرد. اما اتفاقی که در کشور ما افتاده این است که ما هر روز با موجی از پمپاژ خبرهای منفی مواجه هستیم که روی ناخودآگاه انسان تاثیر می گذارد که بگوید اوضاع بد است و من کاری نمی‌توانم بکنم پس می‌روم. راه حلش هم تزریق امید به جامعه است باید به سراغ نمونه های موفق چه در عرصه کارآفرینی چه در فضای آکادمیک برویم. درست است که اوضاع بد است اما می‌شود کارهایی هم کرد. کارهایی که انسان بتواند در رشد کشورش سهیم باشد و فضای خوبی ایجاد کند.

بسپار- چه چیزهایی فکر می کنید باید در مهندسی پلیمر آموزش داده شود که الان وجود ندارد؟
معاونیان: با توجه به رشد سریع این رشته در فیلدهای مختلف می توان سرفصل هایی را حتی در دوره کارشناسی تحت عنوان پیشرفت‌های نوین حوزه فناوری های پلیمری تنظیم کرد و مقالات مختلفی مطرح شود تا دانشجویان با زمینه های کاری مختلف آشنا شوند و این از همان مواردی است که در رشد انگیزه هم تاثیر دارد.

بسپار- آیا امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی این رشته در کشور کافی هست؟
معاونیان: همانطور که اشاره کردم، در زمینه امکانات کارگاهی و آزمایشگاهی دانشگاه هایی وجود دارند که بدون فراهم کردن امکانات و تجهیزات این رشته را ایجاد می‌کند که این به نوعی خیانت در امانت است. چون دانشجویی که در این رشته تحصیل می‌کند باید امکانات لازم برای اش وجود داشته باشد تا بعداً هم بتواند جذب بازار کار شود نه اینکه رشته را ایجاد کنیم و بعد امیدوار باشیم در چند سال آینده امکاناتش مهیا شود! پیگیری این مسئله نیازمند همت دانشگاه‌ها و نظارت وزارت علوم است. در کنار این موارد خیرین صنعتی هم جذب این موضوع شوند. خصوصا انتظار می‌رود از شرکت هایی که در حوزه پلیمر هستند اگر علاقمند به پیشرفت علم پلیمر باشند در این زمینه‌ها سرمایه گذاری کنند و از دانشگاه‌ها حمایت کند چون در مجموع در آینده به خودشان کمک می‌شود و امیدوارم در آینده این مشکلات رفع شود.

(ادامه دارد …)

متن کامل این مقاله را در شماره 231 ماهنامه بسپار که در نیمه دی ماه ۱۴۰۰ منتشر شده است بخوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه و فیدیبو قابل دسترسی است.