اخبار

اختصاصی بسپار/ گفت و گو با دکتر محمد ایمانی، عضو هیات علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران: شنا در استخر قیر!

بسپار/ایران پلیمر دکتر محمد ایمانی، عضو هیات علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران در گروه سامانه های نوین دارورسانی، داروساز است. پیشتر هم در این رسانه با او گفت و گو کرده ایم. دیوارهای اتاق دکتر ایمانی پر از نقاشی هایی است حاصل مهر فرزند به پدر و مهر دکتر به مادرش.
دکتر محمد ایمانی پس از داروسازی (در دانشگاه اصفهان)، فاارماسیوتیکس یا همان تکنولوژی دارویی (در دانشگاه تهران) خوانده و به گفته خودش جادوی پلیمر او را مسحور کرده و در شهریور 1379 به پژوهشگاه پلیمر کشانیده است. گروه سامانه های نوین داروسانی در نخستین روزهای شهریور همین سال و به همت چند نفر از جمله دکتر ایمانی ایجاد شده است.
وی اینگونه گفت و گو را آغاز می کند:

ایمانی: کار در گروه با سامانه های بر پایه چسب های فشاری و البته سیلیکون آغاز شد و بعدها به توسعه سامانه های قابل کاشت/قابل تزریق و سنتز مواد و پلیمرهای خاص برای رهایش دارو کشیده شد. در واقع یک مسیر تکاملی طی شد که نقطه شروعی داشتند و ادامه¬ ای. می شود کار را در هر بخش به صورت یک خط روایی دنبال کرد.

بسپار- آقای دکتر با گذشت بیش از 20 سال از ایجاد گروه سامانه های نوین دارورسانی آیا از خروجی ها احساس رضایت دارید؟
ایمانی: شرایط آن روز در سال 79 با امروز کاملا متفاوت است. آن روزها اولین کاری که در گروه انجام شد، فرمولبندی و تولید یک ابزار دارورسانی به نام سیدر برای باروری دام (گاو و گوسفند) بود که به بازار راه پیدا کرد و زمینه ساز اعتماد به گروه برای توسعه پوشش ایمپلانت حلزون شنوایی رهاینده دارو شد که در زمان خودش ایده جدیدی برای کنترل التهابات پس از جراحی با ترکیب یک ابزار پزشکی و یک سامانه دارورسانی بود. یا در حوزه پچ های پوستی، وزارت بهداشت به حدی به نتایج پژوهش های ما علاقه مند بود که برای ایجاد یک خط تولید پایلوت این محصولات به صورت دارو در چسب سرمایه گذاری کرد. یا در زمینه محصولات قابل کاشت/ قابل تزریق محصول کار همکاران گروه کماکان در بازار دارویی حضور دارد
سهم سامانه های دارورسانی در بازار جهانی روز به روز افزایش پیدا می کند اما در این بخش به دلایل مختلف گسستگی بین ایران و جهان وجود دارد یعنی هرچند امروز صنعت داروسازی ما گسترش کمی زیادی نسبت به گذشته داشته در حدی که طرفیت مازاد تولید دارد اما توان مالی (با ارزش ثابت) و عمق کیفی این صنعت افزایش متناسبی پیدا نکرده است. به همین دلیل صنعت ایران نمی تواند با روند و نرخ جهانی رو به جلو حرکت کند و به تبع آن دانشگاه را هم به دنبال خود به حرکت وادارد. اگر ارتباطات بین المللی برقرار بودند ما و سایر واحدهای پژوهشی و دانشگاهی مطابق گذشته نه چندان دور می توانستیم با شرکتهای خارجی وارد پروژه های مشترک شویم. علت هم دوباره کمتر بودن هزینه نیروی انسانی (که سهم بزرگی در انجام طرح های تحقیقاتی دارد)، در ایران به نسبت اروپا و امریکا است. اما واقعیت این است که در آخرین پروژه ای هم که داشتیم، نقل و انتقالات مالی به سختی ممکن شد.

بنابراین اگر شرایط به فرم یک معادله خطی پیش می رفت و نوسانات وجود نداشت، بله امروز محصولات بیشتری از ما مثلا میکروسفرهای مختلف می توانستند در بازار باشد اما الان می توان گفت که بیشتر یک ذخیره دانشی به دست آمده که می تواند در سایر زمینه ها به کار گرفته شود از جمله در صنایع غذایی، شوینده یا آرایشی و بهداشتی و … .

بسپار- چه عواملی را روی موفقیت و یا شکست پروژه های تحقیقاتی موثر می دانید؟
ایمانی: ابتدا باید تحلیل کرد که ایده پشت هر پروژه تحقیقاتی تا چه میزان مبتنی بر نیاز واقعی بوده و در مرحله بعد یعنی اجرای ایده آیا بیشتر به امکانات سخت افزاری مانند مواد و تجهیزات وابسته است یا خلاقیت؟ وقتی صحبت از محصول فناور می¬شود در غالب موارد هزینه ای که بابت آن می پردازید چندان نسبتی با بهای تمام شده آن ندارد و بیشتر تابع مزیت نسبی در بازار است. در واقع؛ مصرف کننده بیستر در غالب موارد هزینه دانش و خلاقیت را پرداخت می کند قیمت گذاری دستوری اقلام مرتبط با سلامت در شرایط فعلی یک عامل محدود کننده در تمایل صنعت به پیشبرد پروژه های این چنینی در بستر تحقیق و توسعه است. در وهله بعد؛ اگر در سیستم آموزش عالی توانسته باشید نیروی خوب و کارآمد تربیت کنید مسیر تحقیق و توسعه محصول هموارتر می¬شود. پس عامل اصلی موفقیت یا شکست، انتخاب درست محصول و راه درست توسعه آن خواهد بود.

بسپار- اینکه اصولا چه پژوهش هایی برای کشور آورده بیشتری دارد، کجا باید مورد توجه قرار بگیرد؟
ایمانی: در بحث دارو و تجهیزات پزشکی لازمه پاسخ به این سوال آن است که اولویت های کشور را بدانیم. اینکه بیشترین مرگ و میرها در کجاست؟ یا بیشترین هزینه ملی برای سلامت جامعه در چه بخشهایی انجام می شود و … دانشگاه تنها قطعه ای از یک پازل است که در نهایت دستاوردهای آن باید خارج از فضای آکادمیک در اقتصاد کشور بنشیند.

بسپار- آیا چنین اطلاعاتی در کلان کشور وجود دارد؟
ایمانی: خیر. احتیاج به تحلیل حجم زیادی داده در بخش سلامت و از منظر اقنصادی دارد که حتی اگر انجام هم شده باشد در دسترس نیست یا من تا الان ندیده ام. ما به عنوان یک کشور در حال توسعه گاهی علاقه مند هستیم در تمام زمینه ها از سرطان تا سرماخوردگی کار کنیم. اما اصل محدودیت منابع واقعیتی است که به ما دیکته می کند که این آرزو ممکن نیست. جمع این دو گزاره به این منتهی می شود که پژوهشگر خود تحلیل می کند و تصمیم می گیرد. به طور مثال؛ من نوعی بهتر است وارد حوزه کشف دارو برای سرطان نشوم چون قبل از آن نیاز به توسعه درست زیرساخت¬های بیولوژی سلولی مولکولی در کشور دارد. یا در حوزه دیابت وارد نشوم چون حجم سرمایه گذاری زیادی را طلب می کند. شاید در این موارد بیشتر به صلاح کشور باشد که از تحقیقات بالینی به نتیجه بهتری در سلامت مردم برسد تا از راه توسعه محصولات دارویی.

بسپار- اشاره کردید که ناچارا پژوهشگر باید حوزه های تحقیقاتی خود را انتخاب کند. آیا در این سالهای فعالیت از خارج از سازمان درخواستی به شما و گروه ارجاع شده است؟
ایمانی: در مورد صنایع دارویی؛ واقعیت این است که طی چند دهه اخیر رشد کمی ظرفیت تولید صنایع دارویی در کشور، از رشد جمعیت فراتر و نامتوازن بوده است. در فضای اقتصاد رقابتی؛ این حجم از شرکت های دارویی احتمالا مجبور به ادغام خواهند بود. سیاست های توسعه صنعتی کشور در این دهه ها چنین تعددی را رقم زده است …

بسپار- یعنی می فرمایید که به نسبت تقاضای داخلی، در صنعت دارویی ظرفیت های خالی داریم؟

(ادامه دارد …)

متن کامل این مقاله را در شماره 237 ماهنامه بسپار که در نیمه تیرماه 1401 منتشر شده است بخوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه  و  فیدیبو  قابل دسترسی است.

ملیحه زین العابدینی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا