اختصاصی بسپار/ شتاب‌دهنده‌ها چه نقشی در توسعه استارتاپ‌های حوزه بسپار دارند؟
گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ایران پلیمر شتاب‌دهنده یا Accelerator را می‌توان به صورت مرکزی برای تبدیل ایده‌های نوآورانه استارتاپ‌ها به کسب‌وکار تعریف کرد. این مراکز معمولا مجموعه‌ای از خدمات مانند مربی‌گری (Mentoring)، آموزش و فضای کار (عموما اشتراکی) را در اختیار صاحبان ایده قرار می‌دهند و به آن‌ها کمک می‌کنند محصولات قابل رشد بسازند. این مراکز عموماً ارتباط خوبی با سرمایه‌گذاران دارند و می‌توانند در جذب سرمایه نیز به این استارتاپ‌ها کمک کنند.
شتاب‌دهنده‌ها بر حوزه‌های متفاوتی تمرکز دارند اما عموماً از ایده‌هایی حمایت می‌کنند که با حل کردن مشکلی بزرگ، تاثیری بزرگ بر یک جامعه بزرگ می‌گذارند. از آن جایی که ذات استارتاپ‌ها رشد و توسعه بسیار سریع است، بسیاری از شتاب‌دهنده‌ها در حوزه‌های فناوری اطلاعات فعالیت می‌کنند اما در سال‌های اخیر و به ویژه با برجسته شدن نقش “تاثیرگذاری” و مطرح شدن مسایلی مانند گرمایش کره زمین، حوزه‌های فعالیت این شتاب‌دهنده‌ها به ویژه در اروپا (و در هاب استارتاپی اروپا یعنی هلند) در حوزه‌های مرتبطی از جمله استفاده مجدد از زباله‌های پلاستیکی و … فعالیت می‌کنند.
در ادامه برخی از نمونه‌های خروجی این شتاب‌دهنده‌ها را در این حوزه در ایران و دنیا بررسی خواهیم کرد.
یک نمونه ایرانی
شتاب‌دهنده سامسونگ – امیرکبیر (Samsung AUT Tech) که از اردیبهشت 1396 شروع به کار کرد، یکی از شتاب‌دهنده‌های ایرانی فعال در حوزه‌های بهداشت و سلامت، آب، محیط زیست، انرژی و آموزش است. تیم‌های پذیرش‌شده در این شتاب‌دهنده علاوه بر امکان استفاده از فضای کاری اشتراکی، از مشاوره‌های فنی و تخصصی مربیان نیز بهره‌مند می‌شوند تا به این ترتیب فرایند ایده تا محصول کوتاه‌تر شود.
شکل (1): فضای کار اشتراکی شتاب‌دهنده سامسونگ – امیرکبیر
“بهماند” یکی از استارتاپ‌های این شتاب‌دهنده است که از فضای کار اشتراکی و مربی‌گری (mentoring) استفاده می‌کند. بهماند اپلیکیشن موبایلی با هدف تفکیک زباله در مبدا است. شهروندان می‌توانند پس از جداسازی پسماند خشک خود، درخواست جمع‌آوری زباله را بر روی این اپلیکیشن ثبت کنند و به ازای پسماندهای تحویل‌شده از مشوق‌ها و امتیازهای بهماند بهره‌مند شوند.
نمونه‌های خارجی
پلاستیک‌گیری و قایق‌های پلاستیکی
شتاب‌دهنده Impact Hub Amsterdam در هلند، یکی از شتاب‌دهنده‌های فعال است و همان‌طور که از نام‌گذاری آن مشخص است، از استارتاپ‌هایی حمایت می‌کند که تاثیرگذار باشند؛ از جمله تاثیرگذاری در حوزه محیط زیست. Plastic Whale یکی از استارتاپ‌هایی است که فرایند شتابدهی خود را با موفقیت در این مرکز به پایان رسانده و در حال حاضر دست کم ۱۶ شریک تجاری دارد. ایده اصلی این استارتاپ برای حل مساله سوپ پلاستیک (Plastic Soup) – اصطلاحی که برای اشاره به پدیده آلودگی دریاها توسط پلاستیک به کار می‌رود- ارائه شده است و این استارتاپ را به عنوان اولین برگزارکننده رویدادهای پلاستیک‌گیری مطرح کرده است که در آن افراد و کسب‌وکارها، سوار بر قایق، زباله‌های پلاستیکی موجود در کانال آمستردام را جمع می‌کنند. همچنین با استفاده از این زباله‌های پلاستیکی گردآوری شده، این استارتاپ اقدام به تولید قایق و میز و صندلی از بازیافت کرده است.
شکل (2): سمت راست: تصویر زباله‌های معلق در آب‌های کانال آمستردام، سمت چپ: قایق‌های پلاستیک‌گیری PlasticWhale
خانه‌های مقرون به صرفه با آجرهای پلاستیکی
طراحی هشیارانه یا Conscious Designs ایده‌ای بود که در حین کار بر روی پروژه دانشگاهی در اندونزی، از ذهن Rushabh Chheda که یک دانشجوی معماری اهل هند بود گذشت. او در حال کار بر روی روش‌های استفاده مجدد از پلاستیک‌های بازیافتی (که در اندونزی به فراوانی یافت می‌شوند) و همچنین حل مساله ساخت و ساز ناامن بود. ایده اولیه تولید آجری بود که بتوان آن را هر جایی تولید و استفاده کرد که راه‌حلی برای هر دو مشکل باشد. مساله دیگر او به عنوان یک معمار، جمعیت بسیار زیاد زاغه‌نشین در شهر محل زادگاهش بود که نمی‌توانستند صاحب خانه باشند. در جولای 2019 Rushabh با کمک شتاب‌دهنده WorldStartup در آمستردام کار بر روی ایده اولیه را با نام Unbrick آغاز کرد و با دریافت آموزش و مربی‌گری و در اختیار قرار دادن ابزار لازم از این شتاب‌دهنده، نمونه اولیه آجر را با استفاده از زباله‌های پلاستیکی ساخت. ماهانه تنها 300 کیلو از زباله‌های پلاستیکی بازیافتی این کارگاه توسط یک کارخانه نساجی و مابقی از سایر شرکای تجاری تامین می‌شود. پروژه تولید خانه از آجرهای پلاستیکی برای مناطق فقیرنشین در حال حاضر در غنا در حال اجراست و در ادامه کشورهای کنیا، مالیوی و مکزیک و همچنین شهرهای کوچک‌تر هند هدف بعدی این پروژه هستند.
شکل (3): سمت راست: زاغه‌نشینان حاشیه شهر، سمت چپ: نمونه آجرهای تولیدشده از پلاستیک بازیافتی
علاوه بر شتابدهی، استارتاپ‌ها از روش‌های دیگری نیز برای دستیابی به منابع مورد نیاز (عموما مالی) برای رشد و توسعه محصول خود استفاده می‌کنند. یکی از این روش‌ها سرمایه‌گذاری جمعی یا crowd funding است که صاحب ایده با مطرح کردن ایده خود در پلتفرم‌های خاصی، از افرادی که دغدغه مشابه دارند درخواست کمک مالی می‌کند. استارتاپ MacRebur در انگلستان که بر روی ساخت جاده با استفاده از پلاستیک‌های بازیافتی کار می‌کند از این طریق تنها 4.5 میلیون پوند سرمایه جذب کرده است.
* * *
هلند یکی از فعال‌ترین کشورها در حوزه شتابدهی استارتاپ‌ها است و با توجه به پررنگ‌تر بودن دغدغه‌های زیست‌محیطی در اروپا، شتاب‌دهنده‌های اروپایی خروجی‌های بیشتری از استارتاپ‌های فعال در حوزه‌های زیست‌محیطی داشته‌اند؛ با این حال این نکته نیز قابل توجه است که عمده این استارتاپ‌ها، هر چند راه‌حل‌های تاثیرگذار و نوآورانه‌ای ارائه کردند، در پی حل مشکلات در مقیاس محلی بوده‌اند و نه جهانی. همزمان استارتاپ‌های فعال در حوزه‌های مشابه در کشورهایی مانند امریکا به صورت مستقیم به دنبال دریافت سرمایه از شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه (Venture Capital) هستند که با تزریق منابع مالی قابل توجه، امکان رشد سریع‌تری را نیز برای آن‌ها فراهم می‌کند. برای نمونه Zymergen یک استارتاپ امریکایی است که از یادگیری ماشین برای تولید میکروب‌هایی استفاده می‌کند که قادرند پلاستیک‌ها را بشکنند و برای مصرف دوباره آماده کنند. این استارتاپ تا امروز 5 بار به ارزش مجموع 875 میلیون دلار جذب سرمایه کرده است و انتظار می‌رود تاثیر بسیار زیادی به ویژه در حوزه بازیافت پلاستیک‌ها داشته باشد.
به هر حال، استارتاپ‌ها، با مقیاس محلی یا جهانی، راه‌حل‌های نوآورانه و تاثیرگذاری ارائه می‌کنند و می‌توان گفت شتاب‌دهنده‌ها در این مسیر، چه از نظر آموزش، مشاوره و راهنمایی و چه از نظر ایجاد فرصت‌های جذاب برای جذب سرمایه می‌توانند کمک شایان توجهی به تبدیل شدن این ایده‌های نوپا به کسب‌وکارهای بزرگ و تاثیرگذار کنند.
نویسنده: مهندس بیتا کاظمی نژاد
کارشناس مهندسی پلیمر و کارشناس ارشد MBA
(ادامه دارد …)
متن کامل این مقاله را در شماره ۲۲۳ ماهنامه بسپار که در نیمه اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ منتشر شده است بخوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه و فیدیبو قابل دسترسی است.
