مقالات

آموزش پلیمرها در موسسه شیمی آکادمی علوم چین

بسپار/ ایران پلیمر این مقاله با ذکر نمونه‌ای از روند تحصیل یک دانشجوی دکتری در موسسه شیمی – آکادمی علوم چین، تحصیلات تکمیلی در حوزه علوم بسپار و مواد را معرفی می‌کند. دانشجویان دکتری در این موسسه یک سال را صرف مطالعه و سپس چهار سال دیگر را به تناسب حوزه تخصصشان در آزمایشگاه‌های مربوط می‌گذرانند تا بر روی پروژه‌های موجود پژوهش کنند، در نهایت رساله دکتری خود را بنویسند و از آن دفاع کنند. محیط علمی که در این موسسه برقرار است، پژوهش و توسعه و همکاری میان آزمایشگاه‌ها را تقویت می‌کند. برخی داده‌های آماری، منافع دوجانبه‌ای را برای دانشجویان و استادهای راهنمای آن‌ها نشان می‌دهد که از چنین فرایند آموزشی حاصل شده است. فهرستی از واحدهای آموزشی پیرامون بسپار در کشور چین نیز در این مقاله معرفی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها: دوره آموزشی، آموزش در تحصیلات تکمیلی، علوم بسپار، پژوهش علمی

 

مقدمه

دانشجوی مورد بررسی در این مقاله، آقای Weiming Ma در سپتامبر 2002 در موسسه شیمی – آکادمی علوم چین مشغول به تحصیل شد و دوره یک ساله مطالعات خود را آغاز کرد. در سپتامبر 2003 او برای شروع دوره پژوهش به آزمایشگاه رفت و عنوانی که برای پژوهش وی توسط نویسنده این مقاله (به عنوان استاد راهنما) انتخاب شد “بلورینگی و انتقال حالت جامد بسپارها در دی‌اکسیدکربن‌ ابربحرانی” بود. به واسطه پیشنهاد پژوهشی که برای انجام یک پروژه در موسسه علوم طبیعی چین توسط نویسنده این مقاله ثبت شده بود، توصیفی به همراه جزئیات از این موضوع در دست بود که شامل اهداف پژوهش، طراحی آزمایش، آماده‌سازی نمونه، جدول زمان‌بندی موعدها و … می‌شد. با این حال برای برانگیختن خلاقیت دانشجو، صرفا اهداف پژوهش در اختیار وی قرار گرفت که به اندازه 72 حرف چینی و شامل سه راهبرد بود: پدیده تجمیع، روند کاوش و سازوکار آشکارگر. دوازده ماه بعد این دانشجو اولین مقاله خود را در نشریه ماکرومولکول منتشر کرد. سپس سه مقاله دیگر را تا سال 2005، یک مقاله مروری به زبان چینی در 2006، سه مقاله دیگر در 2007 و یک مقاله پیرامون سازوکارها در سال 2008 (در مجموع 9 مقاله) چاپ کرد. او همچنین در ماه می 2007 از رساله دکتری خود با موفقیت دفاع کرد و درجه دکتری را اخذ کرد. پیش از فارغ از تحصیلی دکتر Ma با شرکت شیمیایی Dow در شانگهای چین قراردادی امضا کرد و سپس بلافاصله فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرد.

این نمونه، موردی از روند تحصیل دانشجویان رده‌بالای دکتری است که در موسسه شیمی – آکادمی علوم چین تحصیل می‌کنند. در این مقاله ابتدا فهرستی از واحدهای آموزشی بسپار را معرفی می‌کنیم که نشان‌دهنده محبوبیت آموزش بسپار در چین است. روال تحصیلات برای دانشجویانی که به دنبال اخذ مدرک دکتری هستند، شامل یک سال مطالعه و چهار سال پژوهش علمی با جزئیات در این مقاله توضیح داده شده است. هم­چنین منافع دوجانبه حاصل از این فرایند برای دانشجویان و استادهای مشاور آن‌ها با داده‌های آماری نشان داده شده است. افزون بر آن برخی حقایق درباره موسسه شیمی چین پیش‌زمینه قوی و ایده‌آل در این موسسه را برای انجام فعالیت‌های پژوهش و توسعه در سطح تحصیلات تکمیلی، نه تنها در علوم بسپار بلکه در شاخه‌های دیگر شیمی آشکار می‌کند.

 

آموزش بسپار در چین

دانشجویان چینی بسپار را در دانشگاه‌ها، موسسات علمی و … می‌آموزند. گردآوری آمار رسمی، فرایندی زمان‌بر است و تعداد واحدهای آموزشی بسیار بیشتر از آن است که بتوان آن را در یک مقاله گنجاند. هم­چنین اطلاعات تمام این موسسات آموزشی در دسترس نیست. بنابراین یک راه‌حل ریشه‌ای برای سرهم کردن این اطلاعات انتخاب شد که به واسطه آن خواننده بتواند درکی کلی از وضعیت آموزش بسپار در چین کسب کند. فهرست‌ شرکت‌کنندگان ثبت‌شده و موسسات آن‌ها از دو همایش ملی بسیار مهم چین در حوزه بسپار به عنوان داده‌های پایه گردآوری شد. هر دو این همایش‌ها به صورت دوسالانه برگزار شده و توسط بخش بسپار انجمن شیمی چین حمایت می‌شوند.  یکی از این دو همایش مجموعه‌ای از همایش‌های ملی پیرامون علوم بسپار است که در سال‌های فرد برگزار می‌شود. آخرین دوره برگزار شده این همایش در اکتبر سال 2013، در حدود 3000 شرکت‌کننده داشت. به صورت کلی شرکت در این همایش به عنوان بزرگ‌ترین همایش ملی چین در حوزه علوم بسپار، یک اصل اساسی برای سرمایه‌گذاران در نمایش آخرین پیشرفت‌ها و دستاوردها، تبادل ایده‌ها و ملاقات با همکاران دیگر در این صنعت است. همایش دیگر نیز مجموعه‌ای از همایش‌های ملی پیرامون علوم و مهندسی مواد بسپاری است که در سال‌های زوج برگزار می‌شود. آخرین دوره برگزارشده این همایش نیز در اکتبر 2014 با بیش از 600 نفر شرکت‌کننده بود. استفاده از این فهرست‌ها به عنوان فهرست‌های پایه، بدون دلیل و منطق خاصی صورت گرفته و کامل نیست، چرا که شرکت کردن در این همایش‌ها داوطلبانه است. از آن جایی که هیچ گونه رتبه‌بندی وجود ندارد، ترتیب واحدهایی که در ادامه آمده، بر اساس نقشه شهرها، استان‌ها و نواحی مستقلی است که در نقشه چین وجود دارد. در هر ناحیه، هر یک از این موسسات آموزشی بر اساس ترتیب نام آن‌ها در کتاب نمایشگاه مرتب شده‌اند. در این مجموعه همه موسساتی که واحد درسی پیرامون شیمی بسپارها، فیزیک بسپارها، مواد بسپاری، بسپارهای عامل‌دار و یا فرآوری بسپارها و تجهیزات ارائه می‌کردند، در نظر گرفته شدند. پس از ویرایش این فهرست بلندبالا (جدول 1) فراوانی تعداد واحدهای درسی حوزه بسپار در دانشگاه‌های چین (بیش از 170 مورد) برای نویسنده نیز شگفت‌آور بود. بدیهی است که این واحدهای درسی در مقطع کارشناسی به نسبت تحصیلات تکمیلی، اهداف، سطح و حجم متفاوتی دارند، وضعیت متفاوتی در انتشار مقاله‌های پژوهشی در نشریات علمی- پژوهشی دارند، و همچنین قابلیت‌های متفاوتی در اعطای درجه کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دارند. با این حال این فهرست نشان می‌دهد که آموزش بسپار در چین بسیار محبوب است. شاید یکی از دلایل کاربری رایج مواد بسپاری باشد که به صورت روزانه در جامعه مدرن مورد استفاه است.

جدول 1. موسسات چینی که واحدهای درسی در حوزه شیمی بسپارها، فیزیک بسپارها، فرآوری بسپارها و مواد بسپاری دارند.

شهر

موسسه آموزشی

پکن

China University of Geosciences Beihang

University Institute of Chemistry, CAS

Beijing Normal University

Beijing Technology and Business University

Tsinghua University

China University of Petroleum Beijing

Peking University Beijing Institute of Petrochemical Technology University of Chinese Academy of Sciences

Renmin University of China

Technical Institute of Physics and Chemistry, CAS Beijing Institute of Fashion Technology

University of Chemical Technology

University of Science & Technology Beijing

تیانجین

Tianjin University of Technology

Tianjin University of Science & Technology

Tianjin Normal University

Tianjin University

Nankai University

Tianjin Polytechnic University

Hebei University of Technology

هبئی

Yanshan University

Hebei University

شانشی

Taiyuan Institute of Technology

North University of China

Taiyuan University of Technology

مغولستان چین

Inner Mongolia University of Science & Technology

Inner Mongolia Agricultural University

لیائونینگ

Dalian University of Technology

Liaoning Shihua University

Shenyang University of Technology

Northeastern University

Shenyang University of Chemical Technology

Dalian Maritime University

Liaoning University

Dalian Polytechnic University

جیلین

Jilin University Changchun

Changchun University of Science and Technology

Institute of Applied Chemistry, CAS Northeast Normal University

Changchun University of Technology

هیلونگجیانگ

Harbin Engineering University

Harbin Institute of Technology

Harbin University of Science and Technology

Qiqihar University Northeast

Forestry University

Heilongjiang University

شانگهای

Donghua University

Shanghai University

East China University of Science and Technology

East China Normal University

Tongji University

Fudan University

Shanghai Jiao Tong University

Shanghai Institute of Organic Chemistry, CAS Shanghai Institute of Technology

University of Shanghai for Science and Technology

جیانگ سو

Soochow University

Jiangnan University

Jiangsu University of Science and Technology

Yangzhou University

Nanjing University

Nanjing Tech University

Research Institute of Chemical Processing and Utilization

of Forest Products, Chinese Academy of Forestry

Jiangsu University

Southeast University

Nanjing University of Science and Technology

Changzhou University

Nanjing University of Information Science & Technology

Suzhou Institute of Nano-tech and Nano-bionics, CAS Nanjing Normal University

Jiangsu Normal University

ژجیانگ

Ningbo University

Shaoxing University

Ningbo Institute of Materials Technology and

Engineering, CAS

Zhejiang University

Zhejiang Sci-Tech University

Zhejiang University of Technology

Zhejiang Gongshang University

Wenzhou University

Jiaxing University

Hangzhou Normal University

آنهویی

University of Science and Technology of China

Hefei University of Technology

Huaibei Normal University

Anhui Normal University

Anhui University

Anhui University of Technology

Anhui University of Science & Technology

فوجیان

Huaqiao University

Amoy University

Fujian Normal University

Fuzhou University

جیانگشی

Nanchang University

Jiangxi Normal University

شاندونگ

Shandong University

University of Jinan Tsingdao

University of Science & Technology

Qingdao University

Ludong University

Shandong University of Technology

Qilu University of Technology

Yantai University

هنان

Zhengzhou University

Henan Polytechnic University

Henan University

Zhengzhou University of Light Industry

Henan University of Science and Technology

Henan University of Technology

Henan Institute of Engineering

هوبئی

Wuhan University

Wuhan University of Science and Technology

Hubei University of Technology

Wuhan University of Technology

Hubei University South-Central

University for Nationalities

Wuhan Textile University

Wuhan Institute of Technology

Huazhong University of Science and Technology

Jianghan University

هونان

Xiangtan University

Hunan University of Science and Technology

Central South University

Hunan University

Hunan Institute of Technology

Hunan University of Humanities, Science

and Technology

گوانگدونگ

Sun Yat-sen University

South China University of Technology

Shenzhen University

South China Normal University

Guangdong University of Technology

Jinan University

Shantou University

گوانزی

Guangxi University

Guilin University of Technolog

Guangxi University for Nationalities

Guangxi Normal University

Guangxi Teachers Education University

هینان

Hainan University

 

چونگ کینگ

Chongqing Institute of Green and Intelligent

Technology, CAS

Southwest University

Chongqing Jiaotong University

سیچوان

Sichuan University

Southwest Petroleum University

Southwest Jiaotong University

Chengdu Institute of Organic Chemistry, CAS Southwest University of Science and Technology

Sichuan Normal University

Chengdu University of Technology

گوئیشو

Guizhou Normal University

Guizhou University

یونان

Yunnan Universityc)

 

شانشی

Shaanxi Normal University

Northwestern Polytechnical University

Xi‘an Jiaotong University

Northwest University

Xi’an University of Science and Technology

Shaanxi University of Technology

Changan University

Xi’an University of Technology

گانسو

Lanzhou University

Lanzhou Jiaotong University

Northwest Normal University

Lanzhou Institute of Chemical Physics, CAS Lanzhou University of Technology

نینگشیا

Beifang University of Nationalities

 

سین کیانگ

Shihezi University

Xinjiang University

هنگ کنگ

The Hong Kong Polytechnic University

The Hong Kong University of Science and Technology

 

 

تحصیلات تکمیلی در آکادمی علوم چین

روالی که دانشجویان تحصیلات تکمیلی از مقطع کارشناسی به صورت مستقیم به مقطع دکتری طی می‌کنند، در تمام موسسات آکادمی علوم چین دست کم پنج سال به طول می‌انجامد. این دوره شامل یک دوره یک ساله مطالعه در دانشگاه آکادمی علوم چین و یک دوره چهار ساله پژوهش علمی زیر نظر استاد راهنما در موسسه پژوهشی وی است.

مجموع واحدهای درسی لازم برای هر دانشجوی دوره دکتری دست کم 42 واحد است که شامل حداقل 5 واحد اجباری و حداقل 37 واحد تخصصی است. مراحل اجباری شامل نوشتن پیشنهاد تحقیق، گذراندن ارزیابی میان‌ترم، ثبت گزارش آموزشی، پیوستن به گروه‌های عملی (آزمایشگاه‌ها) و دفاع از رساله است که باید در موسسه پژوهشی تحت نظر استاد راهنمای مربوطه گذرانده شود. باقی واحدها که شامل 31 واحد است باید در سال اول و در آکادمی علوم چین گذرانده شود و 6 واحد دیگر نیز که واحدهای ویژه درجه دکتری است (مثلا 2 واحد زبان انگلیسی برای دانشجویان دکتری و 4 واحد دروس تخصصی مربوط به حوزه پژوهش) باید طی چهار سال بعد در موسسه مربوطه گذرانده شود.

عمده 31 واحد مذکور شامل دست کم 19واحد اجباری (12 واحد تخصصی و 7 واحد عمومی) و باقی، واحدهای اختیاری هستند. واحدهای درسی انتخابی حوزه شیمی و فیزیک بسپارها را می‌توان در جدول 2 تا 5 مشاهده کرد. واحدهای درسی عمومی در رشته شیمی در جدول 2، واحدهای درسی شیمی و فیزیک بسپارها در جدول 3، واحدهای درسی تخصصی شیمی و فیزیک بسپارها در جدول 4 و واحدهای درسی آزمایشگاهی و سایر دروس با محتوای شیمی و فیزیک بسپارها در جدول 5 فهرست شده‌اند. بدون در نظر گرفتن رشته و تخصص، چالش‌برانگیزترین کاری که همه دانشجویان دکتری باید انجام دهند پیشبرد پژوهش علمی است که منجر به نوآوری شود. در کمترین حالت چهار سال پژوهش علمی می‌بایست در آزمایشگاه‌های تحت نظارت استادهای راهنما انجام شود. موضوعات پژوهش نیز توسط استادهای راهنما انتخاب شده و یا از پروژه‌هایی استخراج می‌شوند که تامین مالی شده‌اند؛ پروژه‌هایی بومی یا بین‌المللی به همراه اهداف نوآورانه، تا به این ترتیب نتایج پژوهش در نشریات بین‌المللی علمی- پژوهشی منتشر شود و قابل تبدیل به رساله دکتری باشد.

جدول 2. واحدهای درسی عمومی شیمی

واحد درسی

ساعت (کلاس)

واحد

شیمی‌آلی- فیزیک پیشرفته

40

2

شیمی آلی پیشرفته

40

2

شیمی تحلیلی مدرن

40

2

شیمی بسپارها

40

2

سنتز مواد آلی پیشرفته

40

2

شیمی کوانتوم

40

2

تحلیل ساختار مواد آلی

40

2

شیمی فیزیک پیشرفته 1

40

2

شیمی فیزیک پیشرفته 2

20

1

فیزیک بسپارها

40

2

 

 

جدول 3. واحدهای درسی عمومی شیمی و فیزیک بسپار

واحد درسی

ساعت (کلاس)

واحد

موضوعات خاص در فیزیک بسپار

40

2

موضوعات خاص در شیمی بسپار

40

2

بسپارهای عامل­دار

40

2

مواد نرم

40

2

فرآوری مواد بسپاری

40

2

آمیزه‌ها و کامپوزیت‌های بسپاری

40

2

تحلیل و شناسایی بسپارها

40

2

شبیه‌سازی نظری و کاربردها

40

2

مواد پیشرفته عامل‌دار

40

2

شیمی غشا

40

2

اصول و کاربرد طیف‌نمایی EPR[5]

40

2

 

 

 

 

آموزش بسپار در موسسه شیمی آکادمی علوم چین

دانشجویان تحصیلات تکمیلی که در آکادمی علوم چین مشغول به تحصیل می‌شوند می‌بایست رساله خود را در آزمایشگاه‌های تحت نظارت استادهای راهنمای خود در این موسسه بنویسند. موسسه شیمی- آکادمی علوم چین در سال 1956 در پکن تاسیس شد. این موسسه یک موسسه پژوهشی چندرشته‌ای است که به پژوهش در حوزه‌های علوم شیمی اختصاص یافته است تا به این ترتیب فناوری‌های پیشرفته‌ای را با هدف پاسخگویی به نیازمدی‌های ملی و اهداف راهبردی مهم توسعه دهند و کاربرد این فناوری‌های پیشرفته و انتقال آن‌ها را ممکن کنند. پژوهش اصلی در این موسسه شامل علوم بسپار، شیمی فیزیک، شیمی آلی، شیمی تحلیلی و شیمی معدنی است که بر این حوزه‌ها متمرکز است: علوم مولکولی و نانو، مواد آلی و بسپاری، زیست‌شناسی شیمیایی، شیمی و انرژی سبز. از این جهت دانش‌آموختگان از یک منبع فکری عمده برای انجام فعالیت‌های پژوهشی خود بهره می‌برند و موضوعات تحقیق آن‌ها عموما از دل پروژه‌های مختلفی با منابع بودجه مختلف استخراج می‌شود و اغلب آن‌ها توسط موسسه ملی علوم طبیعی، وزارت علوم و فناوری و همچنین قراردادهای پژوهشی تامین مالی شده‌اند.  

جدول 4. واحدهای درسی تخصصی شیمی و فیزیک بسپار

واحد درسی

ساعت (کلاس)

واحد

فتوشیمی بسپار

40

2

بسپارهای طبیعی

30

5/1

تحلیل ساختار بلورها

40

2

تحلیل طیف‌نمایی آمیزه‌های آلی

40

2

 

 

جدول 5. واحدهای آموزشی تجربی و واحدهای دیگر پیرامون شیمی و فیزیک بسپارها

<

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا

واحد درسی

ساعت (کلاس)

واحد

سنتز بسپار و قالب‌گیری

40

1

سنتز پیشرفته و جداسازی در شیمی آلی و شیمی بسپار