مقاله ای از حمید رقمی/ نرم کننده های فتالاتی و احتمال دست داشتن در برخی از بیماری ها

بسپار/ایران پلیمر فتالات ها در داروها و افزایش ریسک ابتلا به برخی از انواع سرطان ها

بر اساس شواهد بدست آمده از بررسی های دراز مدت، برخی از داروهای پرمصرف حاوی نرم کننده هایی هستند که قادرند عاملی برای افزایش ریسک ابتلا به  برخی از انواع سرطان ها، بخصوص در کودکان شوند. در بررسی ها ی انجام شده همچنین  مشخص شده است که احتمال دو برابر شدن سرطان غدد لنفاوی در سنین کودکی، درصورت  استفاده از داروهای حاوی فتالات ها، وجود دارد. همین مطالعات نشان دادند که بخصوص احتمال ابتلا به سرطان استخوان در کودکان تا سه برابر افزایش می یابد .
1- نرم کننده های فتالاتی و احتمال دست داشتن در برخی از بیماری ها
نرم کننده های فتالاتی تقریباً همه جا حضوردارند، از محصولات پلاستیکی گرفته تا  بسته بندی های مواد غذائی، از ترکیبات و محصولات آرایشی تا برخی از داروها و… ، استفاده از نرم کننده ها در داروها معمولاً در لایه های بیرونی و حفاظ خارجی کپسول ها و قرص ها بوده و عموماً برای جلوگیری از حل شدن داروها تا قبل از رسیدن به  دستگاه گوارش، می باشد.
خطر اصلی مرتبط با  وجود نرم کننده های فتالاتی در بدن، عمدتاً از آثار شبه هورمونی آن ها ناشی می شود. درحال حاضر پذیرفته شده است که باویژگی های شبه هورمونی که این ترکیبات دارند، تولید مثل را کم و بیش دچاراختلال می کنند،
چیزی شبیه اثرات سوء بیس فنل آ که به دفعات دروبلاگ گزارش شده است. فتالات ها همچنین  مشکوک به دست داشتن در بیماری هائی چون ناباروری، دیابت، اضافه وزن(چاقی)، بیماری پوستی نویرودرمیتیس (نورودرماتیت)، بیماری آسم (بخصوص در کودکان) و برخی از انواع سرطان ها می باشند.
قابل اشاره اینکه درآلمان ازسال 2005 به این طرف استفاده از نرم کنندها دراسباب بازی و همچنین وسایل نوزاد ممنوع است.
(جزئیات بیشتردرخصوص نرم کننده ها در انتهای مطلب )
بیماری آسم در کودکان
گروهی از محققان آمریکائی در سال 2015 دریک پروژه تحقیقاتی درازمدت روی خانم های باردار این نتیجه عایدشان شد که وجود فتالات ها،کودکان هنوزمتولد نشده را بیش از سایر گروه ها باخطرابتلا به بیماری آسم مواجه می کند.

این محققان که در مجله تخصصیEnvironmental Health Perspectives””نتیجه‌تحقیقات خودرا منتشرکردند،تأکید داشتند که  نرم کننده ها- به ویژه انواع فتالات ها- قادرند به آسانی‌ازخون‌ مادر به ‌سیستم گردش خون جنین ، منتقل شوند. آنان به همین مناسبت از دانشمندان درخواست کردند که هشدارهای لازم برای پتانسیل بالای خطراتِ وجود فتالات ها در کودکان درشرف تولد را رسانه ای کرده و دراین خصوص ‌به روشنگری بپردازند،
گروه محققان آمریکائی به سرپرستی ‌راشل میلر  (Rachel Miller) در دانشگاه‌ نیویورک( Rachel Miller, Klinikum der Columbia University in New York) برآن شدند که درباره آثاراحتمالی میزان بالای فتالات ها دربروز بیماری آسم درکودکان به بررسی های بیشتر بپردازند. در این پروژه تحقیقاتی میزان فتالات موجود درادرار تعداد  300 نفر ازخانم های باردار و سپس نوزادان متولد شده آنان مورد مطالعه ‌قرارگرفته و چگونگی ‌نسبت‌ آن با کودکان 5تا 11 ساله دارای بیماری آسم و مشابه آسم  بطوردقیق بررسی گردید. نتیجه این بررسی ها حاکی ازآن بودکه با افزایش میزان موجودی فتالات درادرار مادران، درصدکودکان مبتلا به‌ آسم ‌نیز افزایش ‌می‌یابد.
بررسی‌های ‌دقیق‌ترنشان‌دادکه ‌درصورت‌ وجود بوتیل‌بنزیل فتالات(BBzP) درمادران‌ باردار، درصدکودکان ‌مبتلا ‌به ‌آسم به 72%و درصورت ‌وجود دی بوتیل‌فتالات به‌78%افزایش‌می یابد. 92%ازکودکان مذکور به وضوح ازبیماری آسم و60% از عوارض مشابه آسم مانند سرفه و تنگی نفس شکایت داشتند.
به گفته میلر (Miller)”مادران به طورمعمول تمام سعی و تلاش خود را برای به دنیا آوردن و داشتن کودکانی سالم به خرج می‌دهند، درحالی که عملاً درمقابل فتالات هائی چون بوتیل بنزیل فتالات و دی بوتیل فتالات کاملاً بی دفاع هستنذ”. نامبرده ازاین رو معتقداست که “اگرما خواهان داشتن کودکانی سالم هستیم، می بایست از زنان بارداردرمقابل‌خطرات ‌ناشی ‌از فتالات ها محافظت کنیم”.
2- زمانی که دارو ها – بجای درمان- عامل بروز برخی از انواع سرطان ها می شوند
توضیح : منابع نیز تحت شماره ها ی فوق مشخص شده اند .
در بسیاری از پوشش کپسول های داروها و برخی از محصولات آرایشی  مواد نرم کننده از نوع فتالات ها  وجود دارند
اطلاعات آماری از 1.3 میلیون کودک
آیا فتالات های موجود در داروهای متداول، امکان ابتلا به سرطان را شدت می بخشند؟
برای یافتن پاسخ به این پرسش، تیمی از محققان به سرپرستی Thomas Ahern از  University of Vermont  دست بکار شدند. این تیم بررسی ها و نتایج بدست آمده توسط گروهی از محققان و مسئولان بهداشت و سلامتی دانمارکی را مورد تجزیه وتحلیل قراردادند. دراین آمارها، اطلاعات مربوط به 1.3 میلون کودک متولد شده و مادران آن ها در سال های 1997 تا 2017 ، ثبت گردیده است. تیم تحقیقاتی با توجه به داروهای تجویز و مصرف شده، پیگیر این موضوع بود که چه مقدار فتالات به بدن کودکان مورد نظر در طول سال های اول تولد تا نوجوانی، وارد شده است، همچنین این موضوع که چه میزان فتالات از طریق داروها به بدن  مادران این کودکان در زمان بارداری وارد شده است. براساس داده های حاصل از این بررسی ها، این سوال برای تیم مطرح بود که نقش فتالات های وارد بدن کودکان و مادران آن ها شده است، در نوع سرطان این کودکان تا سن 18 سالگی چگونه بوده است.
سرطان استخوان و لنفوم ها* (Lymphoma)
(* لنفوم گروهی از تومورهای یاخته‌های خونی است که از لنفوسیت‌ها به وجود می‌آید؛ ویکی پدیا فارسی)
در طول این بررسی ها تعداد 2027 کودک ونوجوان مبتلا به سرطان شده شناسائی شدند. یافته ها نشان دادند که برخی از انواع سرطان ها در کودکانی که قبلاً داروهای حاوی فتالات بیشتری مصرف کرده بودند، بیشتر مشاهده شدند. دراین رابطه مشخص گردید که ابتلا به  سرطان غدد لنفاوی دو برابر و سرطان استخوان سه برار بودند. در بررسی های به عمل آمده همچنین مشخص گردید که نرم کننده های دارای ملکولاریته پائین تر، اثر گذاری بیولوژیکی بیشتری داشتند. فتالات های بیشتر مورد سوء ظن از جمله دی بوتیل فتالات، سلولز استات فتالات، پلی وینیل استات فتالات، شناسائی شدند.
همچنین (در مطالعات دیگر ) مشخص گردید که می بایست  ” رد پای “فتالات ها در ابتلا  به سرطان تیروئید، سرطان پستان و برخی دیگراز انواع سرطان ها. بدقت مورد بررسی های عمیق تر ، قرار گیرد. و بالاخره اینکه باید در بررسی های بیشتر( در آینده)، نوع فتالات ها ی مصرفی در داروها به عنوان عامل اصلی افزایش پتانسیل سرطان زائی و همچنین مکانیسم های اثر گذاری آن ها ، بطور دقیق مشخص گردد.
منابع : سایت آلمانی ساینکس  به نقل از :
1-  AKR,Environmental Health Perspectives  ؛ 17.09.2016
2-University of Vermont  ( 21. March 2022 ) (Nadja Podbregar )
(JNCI Journal of the National Cancer Institute, 2022; doi: 10.1093/jnci/djac045)

مختصری درباره نرم‌کننده
تعریف: نرم‌کننده ها براساس استاندارد DIN 55945 ترکیباتی هستند آلی، درشرایط متعارف مایع یا جامد، به لحاظ شیمیائی نسبتاً خنثی و عمدتاً با ساختاری اِستری. نرم کننده ها قادرند با ویژگی هائی شبیه حلال ها، بااستفاده از توان حل کنندگی و متورم کنندگی که دارند،با مواد دیگرازطریق تأثیرات فیزیکی متقابل یک سیستم هموژن تشکیل دهند. اضافه کردن نرم کننده ها به پوشش ها و سایر محصولات باعث تغییراتی درویژگی های فیزیکی- مکانیکی آنها می گردد. افزایش انعطاف پذیری، کاهش سختی و دربرخی از موارد افزایش ظرفیت ایجاد چسبندگی ازجمله این تغییرات می باشند. .
1- نرم کننده ها”حلال هائی”هستند بافشار بخارکم و نتیجتاًدامنه جوش بالا.
2-نرم کننده ها درگروه موادآلی دیرفرار(SVOC) قراردارند.
3- یک مرز مشخص دقیق بین حلال ونرم کننده وجود ندارد.

نرم کننده ها دربسیاری ازشاخه های صنعتی مرتبط با پلی مرها کاربردهای فراوانی‌دارند.بااین‌حال ولی توجه ما دراینجا بطور عمده به ویژگی هاوکاربردهای مرتبط با صنعت رنگ،معطوف خواهد بود.
یک‌تعریف اختصاصی ازنرم کننده ها  برای صنعت رنگ، براساس استاندارد DIN EN 971-1 به شرح زیرمیباشد:
“نرم کننده ها موادی هستندکه به مواد پوشش دهنده (لاک ها) با هدف افزایش انعطاف پذیری اضافه می شوند. نرم کننده هادررنگ های دیسپرزیونی به بهبود “جریان”رنگ نیزکمک می کنند.”
تفاوت های عمده بین حلال و نرم کننده
*حلال ها فقط تا کوتاه زمانی قبل ازپایان پروسه سخت شدن دارای خصلت” نرم کنندگی” می باشند.
*نرم کننده ها به فیلم سخت شده”برای همیشه”خصلت”نرمی”می دهند.
*حلال ها فیلم رنگ را”بطورکامل”ترک می‌کنند(قراراست ترک کنند!).
*نرم کننده ها فیلم رنگ را”هیچگاه”ترک نمی کنند(قرارنیست ترک کنند!).
نرم کننده‌ها باتوجه به ظرفیت”حل کنندگی”که دارند، بین زنجیرهای مولکولی(فراگمنت ها)در مواد مصنوعی(پلی مرها)و بایندرهایِ دارای ساختارترموپلاست یا فیزیکی خشک شونده قرارگرفته وازاین طریق کاهش نیروهای بین مولکولی در مواد و ترکیبات ذکر شده را باعث می گردد. قانونبندی های حاکم برنرم کنندگی برای ترکیبات ماکروملکولی دقیقاً مشابه همان هائی هستندکه درپروسه”حل کردن” توسط حلال ها رخ می دهد.
از کتاب “حلال ها وصنعت رنگ ” از حمید رقمی، نگارنده وبلاگ

وبلاگ علوم و تکنولوژی رنگ