خطر بزرگ مهاجرت/ نخبگان دانش و فناوری آینده دار با خود می برند

از یک سو  برخی سیاست‌های حاکمیت در حوزه ارتباطات و فناوری و از سوی دیگر نداشتن شرایط مناسب در حوزه آی‌تی به منظور شکوفا کردن اقتصاد این حوزه از طریق صادرات نرم‌افزارها و خدمات، سبب شده شرکت‌های ایرانی توان رقابت با رقبای خارجی خود را از دست دهند. همانطور که سیدحسن هاشمی -رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور- در این خصوص، بیان کرد: شرکت فیس‌بوک بعد از تغییر نام به متا، یک دوره تحولی را در صنعت آی‌تی کلید زده که اتفاقات جدیدی را رقم خواهد زد. توسعه زمینه‌های کاربرد فناوری‌های نوین در زندگی، اتفاق بسیار خوبی است و می‌تواند مزیت‌های فراوانی به همراه داشته باشد اما آنچه باعث نگرانی ما شده، افزایش چشمگیر جذب متخصصان توسط متا از اقصی نقاط جهان است و طی همین مدت کوتاه برخی از نخبگان کشور ما نیز به آن تمایل پیدا کرده‌اند.

نخبگان با خود دانش و محصول می‌برند

در این راستا به نقل از فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، نسیم توکل- کارآفرین و فعال صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات اظهار کرد: چندی پیش به عنوان یکی از ۲۰ استارت‌آپ ایرانی در نمایشگاه فناوری دوبی (جیتکس ۲۰۲۰) حضور یافتیم. در آن زمان فضای توییتر فارسی پر از ارائه دیدگاه‌ها نسبت به عقب بودن استارت‌آپ های ایرانی نسبت به دیگر شرکت کنندگان بود و اینکه تا چه اندازه می‌توانستیم در زمینه‌های مختلف پیشرفت کنیم. همچنین سطحی از فناوری که استارت‌آپ‌های بین‌المللی قابلیت دسترسی و به دست آوردن آن را پیدا کرده‌اند، موضوع چالشی دیگری در میان بحث‌های کاربران بود.

وی ادامه داد: با این همه، بر خلاف فضای قالب موجود در میان فعالان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران که بیشتر به دنبال ایجاد بسترهای چندوجهی عمدتاً با هدف فروش و ارتقاء درآمد سازمان و تسهیل تبادل کالا و پول میان تولیدکننده، سیستم توزیع و مصرف‌کننده هستند، نمایشگاه فناوری دوبی بیشتر فضایی برای دستیابی به فناوری‌های لبه تیغ آینده و جست‌وجو راهکاری برای آسان‌تر کردن زندگی بود. بسیاری از استارت‌آپ‌های ایرانی پذیرفته شده هم با چنین دیدگاهی به این نمایشگاه آمده بودند.

عضو اتاق بازرگانی تهران گفت: نکته مهم دیگری که وجود داشت در آن زمان مخاطبان زیست بوم فناوری ایران بر این باور بودند که بسیاری از استارت‌آپ های ایرانی به واسطه وجود تحریم‌های اقتصادی و بسته بودن فضای تبادل و تعامل با جهان، نبود سرمایه‌گذار به واسطه نبود تقاضا برای فناوری‌های آینده در بازار ایران و هدررفت دانش و زمان صرفاً به نمایشگاه جیتکس و دیگر رویدادهای بین‌المللی به چشم زمینه‌ای برای ارائه محصول خود به جهان و سکویی برای مهاجرت می‌نگرند.

خطر بزرگ مهاجرت نخبگان

فعال صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات اظهار کرد: برای درک بهتر فضای موجود بد نیست با دید تحقیق بررسی کنیم که در سال‌های اخیر چند شرکت و فرد حقیقی با ویزاهای استارت‌آپی و یا صاحب کسب‌وکار به کشورهای منطقه اسکاندیناوی، کانادا و استرالیا مهاجرت کرده‌اند. در واقع، یکی از سریع‌ترین و مطمئن‌ترین راه‌های مهاجرت از ایران ویزاهای استارت‌آپی است. این ویزاها به همان میزان فرآیند کاری سختی دارند و یکی از نیازمندی‌های اساسی آن وجود یک کسب‌وکار فعال و داشتن سطحی از فناوری در محصول یا ایده کار است.

توکل ادامه داد: بنابراین هر ایرانی با دریافت این ویزا و مهاجرت یک تجارت واقعی، محصول و فناوری آینده دار را با خود خواهد برد. بسیاری از استارت‌آپ‌های لبه تیغ ایران که هر هفته در جایی ارائه دارند و چندان توجهی هم به آنان صورت نمی‌گیرد، آینده کسب‌وکار خود را در این مملکت در خطر می‌بینند و اجرای آن را فاقد کارکرد می‌دانند. بیشتر به این بابت که ایران امروز برنامه و قصدی برای داشتن محصول فناوری بالا (های‌تک) ندارد و بازاری برای آن در داخل موجود نیست.

وی افزود: بسیاری از محصولات با فناوری روز دنیا که در دوران امروزی با سر و صدای فراوان تولید و عرضه می‌شوند، به عنوان فناوری آینده مطرح هستند اما متأسفانه در ایران برنامه، هدف و چشم‌اندازی برای آن وجود ندارد. ما در نمایشگاه فناوری داخلی یا دورهمی‌های استارت‌آپی می‌بینیم که عرصه برای دانشجویان مستعد و نخبه کشور به منظور ارائه محصول فناورانه بسیار باز است و ایده‌های ناب و بسیار نوآورانه هم وجود دارد که به شکل فزاینده و بسیار نگران‌کننده‌ای سر از اروپا و ایالات متحده در می‌آورد.

این عضو اتاق بازرگانی تهران در پایان خاطرنشان کرد: این افسوس بزرگ را هم باید در کنار لیست بلند بالای دیگر تأسف‌ها قرار دهیم. مهاجرت نخبگان صرفاً به کوچ یک فرد و ترک جغرافیای خود مربوط نیست بلکه دانش، محصول، بهره‌وری و اراده هم از ایران سفر می‌کند و جای خود را به روابط ناسالم، رانت می‌دهد.

ایسنا